Interpretacja utworu „Cygański zajeb” Grabaża i Strachów Na Lachy to podróż w głąb stanu umysłu, w którym granice rzeczywistości zacierają się, a codzienne troski ustępują miejsca głębokiemu poczuciu wolności i odosobnienia. Piosenka, będąca częścią albumu Dodekafonia z 2007 roku, wyróżnia się charakterystyczną dla Grabaża poetyką, łączącą prostotę języka z głębokimi, często surrealistycznymi obrazami.

Powtarzające się jak mantra wersy „Wszystko samo za mnie się robi / Wszystko samo za mnie się dzieje” wprowadzają w stan pasywności i akceptacji. To swoiste credo, które sugeruje odpuszczenie kontroli i poddanie się biegowi wydarzeń. Podmiot liryczny osiąga stan, w którym nie musi aktywnie interweniować, ponieważ życie toczy się poza jego bezpośrednim wpływem. Może to być interpretowane jako filozoficzne podejście do egzystencji, gdzie troski i presje świata zewnętrznego tracą na znaczeniu, lub jako efekt pewnego rodzaju odurzenia, które prowadzi do wewnętrznego spokoju i dystansu. W wywiadach Grabaż często podkreślał, że teksty Strachów Na Lachy bywają barwne i niejednoznaczne, otwarte na różne interpretacje, co doskonale pasuje do tej wieloznaczności.

Kolejne zwrotki malują obrazy ulotności i wzniosłej perspektywy. Kiedy podmiot liryczny staje się „kolorowym ptakiem”, który „patrzy w dół na góry”, osiąga dystans i panoramiczny widok na świat, wolny od przyziemnych problemów. Jest to metafora wolności, oderwania od ziemskich spraw, a także swobody przemieszczania się i niezależności. Z kolei bycie „jednej nocy kwiatem”, który „dmucha na chmury”, podkreśla efemeryczność istnienia, ale jednocześnie nadaje podmiotowi lirycznemu niemalże boską moc wpływania na otoczenie, choć w delikatny i ulotny sposób. Te obrazy kreują poczucie, że w tym stanie umysłu nawet mała istota może mieć wpływ na ogromne zjawiska, takie jak chmury.

Centralnym punktem utworu jest zwrot „W głowie mam cygański zajeb” poprzedzony „Ja mam nabitą faję”. Wyrażenie „nabita faja” jest powszechnie kojarzone z zażywaniem substancji psychoaktywnych, zwłaszcza marihuany, co bezpośrednio sugeruje, że opisywany stan świadomości jest wynikiem odurzenia. „Cygański zajeb” to zaś określenie, które budzi skojarzenia z wolnością, beztroską, brakiem zobowiązań i wędrownym trybem życia, często przypisywanym stereotypowo Romom. Słowo „zajeb” w polskim języku potocznym ma konotacje czegoś niesamowitego, odjechanego, absolutnie genialnego, ale również czegoś, co dosłownie „zajebuje” (czyli obezwładnia, pochłania). W połączeniu z „cygański” tworzy obraz totalnego oderwania od konwencji, błogiego zapomnienia i niczym nieskrępowanej wolności – stanu, który nie mieści się w racjonalnych ramach, stąd linia: „Biorę głębszy oddech i robię przerwę w słowie / Ponieważ cały wyraz nie zmieściłby się w głowie”. To niemożność pełnego zwerbalizowania czy zrozumienia pełni tego doświadczenia.

Obrazy takie jak „Ci święci maszerują / Ci święci się cofają” mogą symbolizować przemijanie wszelkich autorytetów, systemów wartości, a nawet epok. Święci, będący filarami moralności i porządku, stają się częścią nieustannego, cyklicznego ruchu, co tylko wzmacnia poczucie, że wszystko jest względne i poddane zmianom. „Cyka słoneczny zegar i pustynny pająk” to z kolei obrazy surowego, pierwotnego czasu i przestrzeni, gdzie ludzkie sprawy są zaledwie drobnym epizodem. Grabaż wielokrotnie podkreślał, że inspirację do pisania czerpie z obserwacji świata i własnych przeżyć, a także z literatury i poezji, co pozwala mu tworzyć tak bogate metafory.

Zakończenie utworu, w którym podmiot liryczny deklaruje: „Niczego mi nie trzeba / Ja niczego już nie muszę”, jest kulminacją tej podróży w głąb wolności. To stan absolutnego zaspokojenia, rezygnacji z wszelkich pragnień i oczekiwań. Kieszenie, choć „dziurawe” i pełne „skrętów”, nie budzą troski, bo materialne dobra tracą znaczenie. Kontynenty „defilują przed nosem”, co tylko wzmacnia poczucie bycia obserwatorem, a nie uczestnikiem wyścigu szczurów. Nawet „Anioł nosi kule / Czarny napina kuszę” – obrazy te wprowadzają element dualizmu, walki dobra ze złem, która jednak w stanie „cygańskiego zajebu” staje się jedynie kolejnym spektaklem, niezdolnym zakłócić wewnętrznego spokoju. Grabaż często odnosił się do motywu wolności i buntu przeciwko konwencjom w swojej twórczości, a ten utwór jest tego doskonałym przykładem.
„Cygański zajeb” to zatem hymn na cześć absolutnej wolności, osiągniętej poprzez rezygnację z pragnień i poddanie się transcendentalnemu, być może wywołanemu sztucznie, stanowi umysłu. To pieśń o ucieczce od rzeczywistości w rejony, gdzie czas i przestrzeń tracą swój wymiar, a podmiot liryczny unosi się ponad wszystko, w błogim stanie „nicnierobienia” i „nicmuszenia”.