Interpretacja Jolka, Jolka, pamiętasz - Felicjan Andrzejczak

Ballada rockowa „Jolka, Jolka, pamiętasz” autorstwa Budki Suflera, wydana w 1982 roku, to utwór, który na trwałe wpisał się w krajobraz polskiej muzyki rozrywkowej. Zaśpiewana po raz pierwszy przez Felicjana Andrzejczaka, stanowi przejmującą opowieść o miłości, tęsknocie i zakazanym romansie, a jej sukces tkwi nie tylko w chwytliwej melodii Romualda Lipki, ale przede wszystkim w głębi i autentyczności tekstu Marka Dutkiewicza. Co więcej, historia ta jest tak naprawdę „dokumentem”, a nie fabułą, opartym na prawdziwych wydarzeniach z życia samego tekściarza.

Pieśń rozpoczyna się od bezpośredniego zwrotu, który buduje intymną atmosferę: „Jolka, Jolka, pamiętasz lato ze snu”. Już te pierwsze słowa wprowadzają w świat wspomnień, a nagląca prośba Jolki: „Urwij się choćby zaraz, coś ze mną zrób, nie zostawiaj tu samej, o nie” maluje obraz kobiety uwięzionej w nieszczęśliwej codzienności, desperacko pragnącej ucieczki i bliskości. Narrator, ścigając się z czasem i niedoborem benzyny w realiach PRL-u („Żebrząc wciąż o benzynę, gnałem przez noc”), z determinacją dąży do ukochanej, by odtworzyć ulotne chwile, gdy „wszystko było tak proste w te dni”. To obraz męskiej pasji i poświęcenia, pędzącego przez noc, by choć na chwilę zanurzyć się w zakazanym raju.

Kolejne strofy wprowadzają dramaturgię i poczucie zagrożenia. Dziecko, które „spało za ścianą, czujne jak ptak”, jednoznacznie wskazuje na fakt, że Jolka jest mężatką i matką. Modlitwa o „wyprostowanie snów” dziecka jest wyrazem wyrzutów sumienia i świadomości, że ich miłość może zranić niewinnych. Tekst Dutkiewicza w mistrzowski sposób balansuje między gorącą namiętnością a bolesnymi konsekwencjami. Wyznanie Jolki: „Powiedziałaś, że nigdy, że nigdy aż tak, słodkie były jak krew Twoje łzy” podkreśla intensywność i niemal sakralny charakter ich uczucia, naznaczonego jednak bólem i tajemnicą.

Refren „Emigrowałem z objęć Twych nad ranem, dzień mnie wyganiał – nocą znów wracałem. Dane nam było słońca zaćmienie, następne będzie może za sto lat” to esencja tego romansu – cykliczność, ukrywanie się, ale też świadomość jego wyjątkowości i efemeryczności. Metafora „zaćmienia słońca” doskonale oddaje ten rzadki, piękny, lecz przejściowy moment, który zakłóca normalny porządek świata.

Dalsze części utworu rzucają światło na kontekst relacji Jolki. Plaża, na której „szły zakonnice”, a słońce „spadało – nie mogąc spaść”, dodaje liryzmu i nieco surrealistycznego uroku, jednocześnie sugerując niewinność i grzech, sacrum i profanum, które przeplatają się w ich historii. Pojawienie się męża Jolki, który „tam w świecie za funtem, odkładał funt na Toyotę przepiękną, aż strach”, jest kluczowe. Mąż ten, pracujący w Anglii i gromadzący majątek, zdaje się być symbolem stabilizacji i materialnego bezpieczeństwa, ale też emocjonalnego dystansu i braku głębi, co mogło pchnąć Jolkę w ramiona innego.

Wstrząsające wyznanie o przeszłości męża: „Mąż Twój wielbił porządek i pełne szkło, narzeczoną miał kiedyś jak sen. Z autobusem Arabów zdradziła go, nigdy nie był już sobą, o nie” jest jednym z najbardziej enigmatycznych fragmentów piosenki. Jak ujawnił Marek Dutkiewicz, ta informacja również nie jest fikcją, lecz zaczerpnięta z opowieści Jolki, rzucając nowe światło na zranienie i pragnienie porządku, które cechowały jej męża. To zdarzenie z przeszłości męża, symbolizujące głęboką ranę i utratę zaufania, może tłumaczyć jego późniejsze skupienie na dobrach materialnych i utrwaleniu kontroli.

Narrator i Jolka żyją w swoim „wielkiej wannie” – metaforze ich zamkniętego, intymnego świata, z którego „rzadko tak wypełzali na suchy ląd”. Alkohol („czarodziejka gorzałka tańczyła w nas”) staje się elementem tej eskapistycznej rzeczywistości, miejscem, gdzie „meta była o dwa kroki stąd” – być może symbolizującym koniec, ostateczne rozwiązanie, lub po prostu moment całkowitego zapomnienia.

Zakończenie piosenki emanuje nostalgią i rezygnacją: „Nie wiem ciągle dlaczego zaczęło się tak, czemu zgasło – też nie wie nikt. Są wciąż różne koło mnie, nie budzę się sam, ale nic nie jest proste w te dni”. Wyraża ono smutek po utraconej prostocie i intensywności tamtego lata, jednocześnie sugerując, że choć życie toczy się dalej i narrator nie jest sam, to nic już nie dorównało tamtemu „zaćmieniu słońca”.

Ciekawostką jest, że muzykę do utworu skomponował Romuald Lipko, który tworzył ją na keyboardzie w bytomskim domu kultury, inspirując się głosem Roda Stewarta w piosence „Sailing”. Pierwotnie kompozycja miała być szybsza, ale to właśnie spowolnienie tempa nadało jej balladyny, melancholijny charakter, który stał się jej znakiem rozpoznawczym. Co więcej, członkowie Budki Suflera początkowo byli sceptyczni wobec tekstu Dutkiewicza, uznając go za „kiczowaty” lub „żart”. Jednak interpretacja Felicjana Andrzejczaka, nazwana przez niektórych „histeryczno-dziadowskim zaśpiewem”, idealnie oddała emocje zawarte w słowach, czyniąc utwór ponadczasowym hitem. Dla samego Andrzejczaka było to jedno z najważniejszych wystąpień w jego karierze, a co ciekawe, była to jego jedyna sesja nagraniowa z Budką Suflera. Historia Jolki R. z piosenki, z którą Dutkiewicz spotkał się nad morzem w Dębkach lub Karwi w 1982 roku, jest autentyczna. Była to mężatka z synem, której mąż pracował w Anglii, zbierając pieniądze na nową Toyotę. Romans zakończył się, a Dutkiewicz, zanim napisał tekst, uzyskał zgodę Jolki na opowiedzenie ich historii. Po powrocie męża z Anglii doszło nawet do konfrontacji między nim a Dutkiewiczem, a ostatecznie małżeństwo Jolki rozpadło się. Dziś Jolka R. ma podobno mieszkać w Warszawie i nie utrzymywać kontaktu z tekściarzem.

„Jolka, Jolka, pamiętasz” to zatem nie tylko nostalgiczna opowieść o ulotnym romansie, ale też poetycki zapis pewnego etapu życia w Polsce, naznaczonego szarością codzienności, pragnieniem ucieczki i poszukiwaniem prawdziwych emocji. To piosenka o miłości, która zrodziła się wbrew konwenansom i okolicznościom, pozostawiając po sobie słodko-gorzkie wspomnienia i pytanie, które wciąż rezonuje w sercach słuchaczy.