Interpretacja I love Żoliborz - Aga Zaryan

Utwór „I love Żoliborz” autorstwa Agi Zaryan to poruszająca muzyczna opowieść o jednej z najbardziej malowniczych, a zarazem doświadczonych historią, warszawskich dzielnic. Piosenka pochodzi z albumu „Umiera Piękno” wydanego w 2007 roku, który Aga Zaryan nagrała z okazji 63. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Album ten, będący jej pierwszym polskojęzycznym wydawnictwem, zdobył Fryderyka w kategorii piosenka poetycka, przynosząc artystce szersze uznanie. Muzykę do tekstu Miry Grelichowskiej skomponował i zaaranżował Michał Tokaj, stały partner artystyczny Zaryan. Mira Grelichowska, znana również jako Ludomira Grzelichowska, była piosenkarką, aktorką i recytatorką, debiutującą w 1937 roku.

Początkowe strofy piosenki malują obraz idyllicznego, przedwojennego Żoliborza, przesyconego zmysłowymi doznaniami. „Wiosną szalały akacje / Latem dusiło lipami” – te słowa przywołują bujną naturę dzielnicy, która historycznie była nazywana „Joli Bord” czyli „Pięknym Brzegiem”. Żółte lampy pod Bielanami i wspomnienie królowej Marysieńki, która „jeździła tędy lasem”, osadzają obraz w głębokiej przeszłości, podkreślając historyczne korzenie i sielankowy charakter miejsca. Wizja „szeregów domów z ogródkiem, balkonem, tarasem” ukazuje Żoliborz jako wymarzone, harmonijne osiedle, symbol miejskiego ogrodu.

Druga zwrotka kontynuuje to zmysłowe zanurzenie w krajobrazie dzielnicy. „Uważaj zapach maciejki / Zgubi Cię swoją słodyczą” to przestroga przed urokiem miejsca, który może być tak intensywny, że łatwo się w nim zagubić. Wymienione ulice, takie jak Krasińskiego, Aleje Mickiewicza, czy Plac Wilsona, to konkretne punkty na mapie Żoliborza, które ożywają w tekście, wypełnione codziennym życiem – „Żołnierze wracają z ćwiczeń, dzieci są jeszcze w szkole”. To wszystko tworzy atmosferę spokojnego, bezpiecznego świata, w którym czas płynie swoim rytmem.

Jednakże sielanka zostaje brutalnie przerwana w trzeciej zwrotce, gdy narracja nagle zmienia ton, wprowadzając element dramatyczny. Słowa „A dziś powtarza przez radio / Głos londyńskiego spikera / Żoliborz, atak i serce ci z bezsilności zamiera” stanowią wstrząsające nawiązanie do tragicznych wydarzeń Powstania Warszawskiego. Żoliborz był jedną z dzielnic, gdzie 1 sierpnia 1944 roku padły pierwsze strzały, a walki były niezwykle zacięte. Głos spikera radiowego z Londynu, ogłaszający atak na Żoliborz, natychmiast przenosi słuchacza w epicentrum wojennego dramatu, a bezsilność wobec nadchodzącej zagłady oddaje poczucie straty i rozpaczy, które ogarnęło mieszkańców.

Ostatnia zwrotka jest najbardziej symbolicznym i przejmującym momentem piosenki. „Rozprysły się szklane domy / W groby, lasy, na pola” to metafora całkowitej destrukcji, która dotknęła Warszawę i jej mieszkańców. Wizja „bosych dzieci z baraków Annopola” odnosi się do powojennej biedy i wykluczenia, symbolizując ofiary konfliktu, które straciły wszystko. Jednakże, piosenka nie kończy się rozpaczą. Finalne wersy – „Musicie dla nich zbudować / Z tęczowych gwiazd kamienice / A ja na klęczkach będę brukować im ulice” – są potężnym przesłaniem o nadziei, odbudowie i aktywnej pamięci. To wezwanie do tworzenia lepszej przyszłości, gdzie „kamienice z tęczowych gwiazd” symbolizują nowe, piękniejsze domy, a obietnica artystki, że będzie „na klęczkach brukować im ulice”, podkreśla głębokie zaangażowanie i poświęcenie w procesie odradzania się miasta.

Aga Zaryan, poprzez tę piosenkę, oddaje hołd nie tylko Żoliborzowi, ale całej Warszawie i jej mieszkańcom. W wywiadach podkreśla swoją osobistą więź z Powstaniem Warszawskim, opowiadając o swoich dziadkach, którzy w nim uczestniczyli. Zaryan pragnie przedstawiać historię i patriotyzm w sposób wrażliwy, pozbawiony patosu, dający przestrzeń do osobistych refleksji. Utwór ten doskonale wpisuje się w ten nurt, stając się jazzową kołysanką o pamięci, stracie i niezłomnej woli odrodzenia, która jest esencją Żoliborza i całej Warszawy.