Interpretacja Griechischer Wein - Udo Jürgens

Utwór „Griechischer Wein” Udo Jürgensa to coś znacznie więcej niż zwykły szlagier; to poruszająca hymna człowieczeństwa i świadectwo ludzkiej tęsknoty, której korzenie sięgają głęboko w doświadczenia emigrantów. Piosenka, wydana 9 grudnia 1974 roku, stała się „Hitem Roku” 1975 i osiągnęła szczyty list przebojów w Niemczech i Szwajcarii, a w Austrii zajęła drugie miejsce. Jej ponadczasowy charakter podkreśla fakt, że melodię skomponował Udo Jürgens już w 1972 roku, zaledwie w 20 minut, po urlopie na greckiej wyspie Rodos. Artysta od początku był przekonany o sukcesie utworu, mówiąc: „Wiedziałem od razu, że to będzie hit”. Jednakże, jak sam przyznał, przez dwa lata czekał na odpowiedni tekst, odrzucając propozycje pełne klisz turystycznych, takich jak „Sonja wach auf” czy wersje o „białych żaglach na błękitnym morzu”.

Przełom nastąpił, gdy tekściarz Michael Kunze, który jest autorem słów, zaproponował osadzenie akcji w niemieckim Zagłębiu Ruhry (choć później ujawnił, że inspiracją była grecka restauracja „Akropolis” w Monachium, którą widział w czasie studiów na Rosenheimer Platz). Kunze, patrząc na greckich Gastarbeiter (pracowników gościnnych) w Stuttgarcie i Monachium, dostrzegł ich samotność i tęsknotę, siedzących w swoich lokalach „tylko we własnym gronie”. Ta zmiana perspektywy z wakacyjnego idyllicznego obrazu na realistyczne przedstawienie życia emigrantów w powojennych Niemczech, zwłaszcza w latach 70. XX wieku, nadała piosence niezwykłą głębię i autentyczność. Piosenka stała się jednym z pierwszych utworów, które zwróciły uwagę na losy tych ludzi, którzy przybywali do Niemiec w ramach umów o rekrutacji pracowników, zawieranych m.in. z Grecją od 1960 roku, aby zarabiać na utrzymanie rodzin i przyczynić się do rozwoju kraju.

Tekst piosenki rozpoczyna się od sceny, w której narrator wraca wieczorem przez przedmieścia i, widząc światło z tawerny, postanawia wejść. To spotkanie z mężczyznami o „brązowych oczach i czarnych włosach” oraz z „obcą i południową” muzyką z szafy grającej, symbolizuje zderzenie kultur i otwarcie na inne doświadczenia. Narrator zostaje zaproszony do stołu, co jest aktem gościnności, przełamującym barierę obcości. Centralnym motywem jest wino – „greckie wino jest jak krew ziemi”. To metafora pełna symboliki. Krew ziemi oznacza żywotność, korzenie, przynależność. Dla greckich emigrantów wino staje się nośnikiem pamięci, smutku i nieustającej tęsknoty za domem. Słowa refrenu, śpiewane przez jednego z Greków, wyrażają bolesną prawdę: „Kiedy staję się smutny, to dlatego, że zawsze śnię o domu”. Wino i „stare, znajome pieśni” wzmacniają to uczucie, uświadamiając, że w tym obcym mieście zawsze będą Fremder, czyli „obcy i sami”.

Później mężczyźni dzielą się swoimi historiami, malując obraz pozostawionej ojczyzny: „o zielonych wzgórzach, morzu i wietrze, o starych domach i młodych kobietach, które są same, i o dziecku, które nigdy nie widziało swojego ojca”. Te opowieści to nie tylko wspomnienia, ale także ucieleśnienie ciężaru emigracji – rozdzielonych rodzin, tęsknoty za krajobrazem i nadziei na powrót. Powtarzają sobie: „Kiedyś wrócimy” i że „zaoszczędzone pieniądze wystarczą w domu na odrobinę szczęścia”. To słodko-gorzka wizja, ponieważ nadzieja na powrót często zderzała się z trudną rzeczywistością, a zarobione pieniądze rzadko rekompensowały utracone lata i oddalenie od bliskich.

Griechischer Wein to nie tylko hit, ale także utwór o ogromnym znaczeniu społecznym. Jürgens w wywiadzie dla „Die Zeit” podkreślił, że zależało mu na piosenkach, które opowiadają dobre historie, „z pewną wartością poetycką, w formie wiersza, który jest nie tylko śpiewalny, ale także czytelny”. Piosenka została przetłumaczona na wiele języków. Udo Jürgens sam zaśpiewał ją po francusku jako „À mes amours” i po grecku jako „Phile kerna krassi”. Wersja grecka stała się nawet czymś w rodzaju pieśni ludowej. Co ciekawe, Bing Crosby nagrał angielską wersję pod tytułem „Come Share the Wine”, a później Al Martino również odniósł z nią sukces. Znaczenie utworu zostało docenione nawet na najwyższym szczeblu – grecki premier Konstandinos Karamanlis przyjął Udo Jürgensa i Michaela Kunze w Atenach w dowód wdzięczności za tak emocjonalne wyrażenie życia greckich Gastarbeiter w Niemczech. Michael Kunze podkreślił, że sukces utworu polega na tym, że „zawiera prawdę – tęsknotę tak zwanych Gastarbeiter za ojczyzną i rodzinami”. Piosenka Jürgensa, pełna empatii i zrozumienia dla ludzkiego losu, przełamała stereotypowy obraz emigrantów, stając się pomnikiem ich nadziei i tęsknot.