Interpretacja Kolęda Maryi (Ciemna nocy) - Teresa Haremza

"Kolęda Maryi (Ciemna nocy)" w wykonaniu Teresy Haremzy to utwór niezwykły, który daleki jest od sielankowego obrazu Bożego Narodzenia. To pieśń przesiąknięta ludzkim bólem, zmęczeniem i lękiem, w której słuchacz ma okazję doświadczyć perspektywy Maryi w najbardziej bezpośredni i poruszający sposób. Tekst tej kolędy, napisany przez Ernesta Brylla, z muzyką Wojciecha Trzcińskiego, powstał w 1980 roku i został po raz pierwszy wykonany właśnie przez Teresę Haremzę. Jej interpretacja nadała mu głębię, która rezonuje do dziś, sprawiając, że utwór ten wyróżnia się na tle tradycyjnych pieśni bożonarodzeniowych.

Pieśń rozpoczyna się od bezpośredniego zwrócenia się do otaczającej rzeczywistości: „Ciemna nocy niepojęta, drzewo, co na mrozie pękasz”. Ten apel do zimnej, surowej natury od razu buduje atmosferę zagrożenia i wyczerpania. Maryja, narratorka kolędy, prosi o pomoc w swojej męczącej wędrówce, co wyraźnie wskazuje na jej fizyczne i emocjonalne obciążenie. To nie jest podróż radosna, lecz udręka, co podkreślają powtarzające się strofy o ciemnej nocy i pękającym drzewie, symbolizujące bezlitosne warunki i samotność.

Kolejne zwrotki odsłaniają jej coraz większy niepokój. Zwraca się do Józefa: „O Józefie, ty mnie wspomóż, byśmy doszli gdzie do domu”. Prośba ta, pełna rozpaczy i nadziei, podkreśla jego rolę jako jedynego oparcia w tej ekstremalnie trudnej sytuacji. Maryja odczuwa już ból porodowy – „Już ból mi ciało przeszywa” – co zderza się z brakiem jakichkolwiek warunków do porodu: „Ani łyżki, ani miski, ani deski dla kołyski, ani płatka, ani szmatka. Co ja pocznę, biedna matka?”. Ten fragment dosadnie ukazuje ubóstwo i bezradność, a także głęboki lęk o mające się narodzić Dziecko. Metafora „biednej matki” jest tu niezwykle silna, kontrastując z boskim przeznaczeniem Syna, który ma przyjść na świat.

Teresa Haremza, artystka znana z nurtu poezji śpiewanej, współpracująca z takimi postaciami jak Marek Grechuta czy Czesław Niemen, doskonale oddała ten emocjonalny ciężar. Jej wykonanie charakteryzuje się głęboką wrażliwością i intymnością, co sprawia, że słowa Maryi wybrzmiewają z niezwykłą autentycznością. To właśnie jej głos nadał temu tekstowi niezapomnianego, wręcz przejmującego charakteru. Artystka, która opuściła Polskę po wprowadzeniu stanu wojennego i zmarła w Australii po długiej chorobie w 1996 roku, pozostawiła po sobie dorobek, w którym "Kolęda Maryi" zajmuje szczególne miejsce jako świadectwo jej talentu do interpretowania trudnych, poetyckich treści.

Obraz dzikiej natury – „Lisy po śniegu rysują, Wilki z boru nawołują” – potęguje wrażenie osamotnienia i zagrożenia. Maryja staje w obliczu pierwotnego lęku, pytając: „Gdzie ja samotna w tej drodze Bożego Syna urodzę?”. Powtórzenie tej zwrotki, a także refrenu o ciemnej nocy, podkreśla cykliczność jej cierpienia i niemożność ucieczki od trudnych realiów. Ostatnie strofy, gdzie ból fizyczny jest niemal namacalny – „Już nie mogę płakać z żalu, Już mnie stopy ogniem palą” – a nadzieja na schronienie zanika – „Ani domu, ani ognia” – są kulminacją rozpaczy.

Kolęda ta, często nazywana również po prostu „Kolędą Maryi”, stanowi potężne przypomnienie o ludzkim wymiarze boskiego cudu. To nie tylko opowieść o narodzinach Jezusa, ale przede wszystkim o odwadze, wytrwałości i bezgranicznej miłości matki, która w obliczu skrajnych przeciwności losu niesie życie. Teresa Haremza poprzez swoją wyjątkową interpretację sprawiła, że pieśń ta stała się ikoną polskiej muzyki świątecznej, ucząc wrażliwości na los innych i przypominając o prawdziwym znaczeniu empatii w okresie Bożego Narodzenia. Jej wykonanie to dowód na to, jak wielką moc ma połączenie wybitnego tekstu, poruszającej muzyki i autentycznego, pełnego pasji głosu artysty.