Interpretacja Octopus - Syd Barrett

"Octopus" Syd Barretta to utwór, który stanowi fascynujące studium psychiki artysty na rozdrożu, będąc jednocześnie jednym z najbardziej przystępnych i rozpoznawalnych nagrań z jego debiutanckiego solowego albumu, The Madcap Laughs. Wydany jako jedyny singiel Barretta w karierze solowej w listopadzie 1969 roku, na dwa miesiące przed premierą albumu, utwór ten jest skarbnicą surrealistycznych obrazów i poetyckich skojarzeń. Sam Syd Barrett był z niego zadowolony, mówiąc: „Nosiłem to w głowie przez około sześć miesięcy, zanim to napisałem, więc może dlatego wyszło tak dobrze. Pomysł był taki jak w piosenkach liczbowych, takich jak 'Green Grow the Rushes O', gdzie masz, powiedzmy, dwanaście linijek, każda powiązana z następną i ogólny temat. To jak niezawodne połączenie tekstów, a potem wchodzi refren i zmienia tempo, ale spaja całość”.

Piosenka zanurza słuchacza w kalejdoskopie luźnych skojarzeń, które wydają się odzwierciedlać chaotyczną, lecz zarazem twórczą umysłowość Barretta. Otwierające wersy – "Trip to heave and ho, up down, to and fro'" – natychmiast wprowadzają w ruch, sugerując zarówno fizyczną podróż, jak i stan umysłu, być może inspirowany doświadczeniami psychodelicznymi. Słowo "trip" może oznaczać zarówno dosłowną podróż, jak i podróż w głąb fantazji czy też efekt działania substancji psychoaktywnych, które odegrały znaczącą rolę w życiu Barretta i jego odejściu z Pink Floyd w kwietniu 1968 roku. "Dream dragon" i "ghost tower" to klasyczne barrettowskie obrazy, które zacierają granice między rzeczywistością a fantazją, snem a jawą.

Tematyka utworu często jest łączona z jarmarkami i różnymi karuzelami, a sam "Octopus" (Ośmiornica) był nazwą popularnej karuzeli na jarmarku w Cambridge na Midsummer Common, rodzinnym mieście Barretta. Obrazy takie jak "sails cackling at every plate we break" i "cracked by scattered needles" malują sceny pełne fragmentacji i sensorycznego przeciążenia, charakterystycznego dla psychodelicznego rocka i twórczości Barretta.

Refren "Please leave us here / close our eyes to the octopus ride!" bywa interpretowany jako pragnienie ucieczki, odosobnienia, być może od intensywności i zamieszania świata zewnętrznego, lub wręcz jako prośba o pozostawienie go w jego wewnętrznym, choć potencjalnie chaotycznym, świecie. Słowa te mogą również odnosić się do ciągłego "tripu" (w sensie szaleństwa), z którego artysta nie może lub nie chce się wydostać. Wyrażenie to pojawia się trzykrotnie, niczym mantra, podkreślając jego wagę.

W tekście pojawia się również linia, która dała tytuł całemu albumowi: "Well, the madcap laughed at the man on the border". David Gilmour, który pomagał Barrettowi w produkcji albumu, początkowo błędnie usłyszał ten wers jako "The Madcap Laughs", co ostatecznie stało się tytułem płyty, mimo że Syd faktycznie śpiewał "the mad cat laughed". Fakt ten doskonale ilustruje twórczy chaos towarzyszący sesjom nagraniowym, które bywały "chaotyczne". Nad produkcją pracowało wielu ludzi, w tym Peter Jenner, Malcolm Jones, a ostatecznie David Gilmour i Roger Waters z Pink Floyd, którzy starali się nadać kształt fragmentarycznym nagraniom Barretta.

Piosenka pełna jest również nawiązań do dziecięcych rymowanek i literatury. "Heigh ho, huff the Talbot" może odnosić się do warczącego psa myśliwskiego, zaś wczesne wersje utworu, znane jako "Clowns and Jugglers", sugerują związki z teatrem i cyrkiem. Barrett otwarcie czerpał inspiracje z innych źródeł, przyznając, że "ma tendencję do brania linijek z innych rzeczy, linijek, które lubi, a potem pisania wokół nich". "Octopus" zawiera cytat z utworu "Rilloby-Rill" angielskiego poety Sir Henry'ego Newbolta, a konkretnie linijkę "Madam you see before you stand, hey ho, never be still / The old original favorite grand / Grasshoppers green Herbarian band / And the tune they play is 'In Us Confide'". Te fragmenty, osadzone w kontekście jarmarku, oddają wrażenie nieustannego ruchu i radosnego, lecz nieco zagubionego zamętu.

Ostatnia sekcja utworu, z wersami "The winds they blew and the leaves did wag / They'll never put me in their bag / The seas will reach and always seep / So high you go, so low you creep / The wind it blows in tropical heat / The drones they throng on mossy seats / The squeaking door will always squeak / Two up, two down we'll never meet", nasuwa obrazy natury w nieustannym ruchu i powtarzalności, co stanowi rodzaj pocieszenia w jego niezmienności. "Two up, two down we'll never meet" może nawiązywać do małych domów szeregowych, ale w kontekście piosenki sugeruje ciągłą wymianę miejsc, jak na huśtawce, co ponownie odwołuje się do ruchu karuzeli "Ośmiornica". Całość kończy się powtórnym "Please leave us here / close our eyes to the octopus ride!", co cementuje poczucie odosobnienia, ale też swoistego spokoju w poddaniu się temu "ośmiorniczemu" wirującemu doświadczeniu.

„Octopus” to piosenka o bezkompromisowej naturze, stanowiąca doskonały przykład Barretta jako artysty "kolażowego", łączącego różnorodne obrazy i źródła inspiracji w spójną, choć niezwykle osobistą całość. Jest to utwór, który David Bowie cytował jako swoje główne źródło inspiracji, a jego ponadczasowy, surrealistyczny urok sprawia, że pozostaje najbardziej streamowanym utworem Barretta na Spotify. Unikalna francuska edycja singla "Octopus" z obrazkiem ośmiornicy (choć prawdopodobnie nie narysowanym przez Barretta i przedstawiającym zwierzę morskie, a nie karuzelę) stała się niezwykle rzadkim i cennym przedmiotem kolekcjonerskim, sprzedanym za ponad 10 000 euro. To świadectwo trwałego wpływu i legendy, jaką Barrett stworzył, nawet jeśli jego podróż artystyczna była krótka i naznaczona osobistym dramatem.