Interpretacja Hallelujah - Leonard Cohen

"Hallelujah" Leonarda Cohena to utwór o niezwykłej głębi, który wykracza poza ramy prostej piosenki, stając się uniwersalną medytacją nad miłością, wiarą, wątpliwościami i złożonością ludzkiego doświadczenia. Choć słowo "Alleluja" w języku hebrajskim oznacza "chwalcie Boga", Cohen rozszerza jego znaczenie, czyniąc je wyrazem zarówno boskiego, jak i ziemskiego, radosnego i złamanego. To pieśń, która balansuje na granicy hymnu i pieśni żałobnej, celebrując błogosławieństwa i opłakując straty.

Cohen spędził pięć lat na pisaniu tej piosenki, tworząc podobno od 80 do 180 projektów wersów. Jest to fascynująca ciekawostka, zważywszy na jej ostateczną formę, która w oryginalnej wersji albumowej zawierała cztery zwrotki, a w późniejszych wykonaniach na żywo Cohen często wymieniał i dodawał inne. Mówi się, że podczas jednej z sesji pisania w hotelu Royalton w Nowym Jorku Cohen siedział na podłodze w bieliźnie, uderzając głową o podłogę z frustracji, zapełniając notatniki kolejnymi wersami. To świadczy o intensywności i osobistym zaangażowaniu, jakie wkładał w swoje dzieło.

Utwór otwiera się odwołaniem do biblijnej historii króla Dawida, "I've heard there was a secret chord / That David played, and it pleased the Lord" (Słyszałem, że był tajny akord / Który Dawid zagrał i zadowolił Pana). Nawiązuje to do talentu Dawida jako muzyka i kompozytora Psalmów, a także do legendy talmudycznej, według której Dawid potajemnie grał na harfie, ciesząc aniołów i mędrców. Wersy "It goes like this the fourth, the fifth / The minor fall, the major lift / The baffled king composing Hallelujah" (Idzie to tak: kwarta, kwinta / Spadek molowy, wzniesienie majorowe / Zdezorientowany król komponuje Alleluja) nie tylko opisują kompozycję muzyczną w tonacji C-dur, którą Cohen wybrał dla piosenki, ale również metaforycznie odnoszą się do wzlotów i upadków życia, duchowych poszukiwań i ludzkich niedoskonałości. Cohen, jako osoba silnie zakorzeniona w judaizmie, wplata biblijne aluzje w swoje teksty, nadając im jednocześnie świecki, erotyczny i mistyczny wymiar.

Druga zwrotka zanurza się w historię Dawida i Batszeby, "Your faith was strong but you needed proof / You saw her bathing on the roof / Her beauty in the moonlight overthrew you" (Twoja wiara była silna, ale potrzebowałeś dowodu / Zobaczyłeś ją kąpiącą się na dachu / Jej piękno w świetle księżyca obaliło cię). Cohen świadomie odwraca role, przedstawiając Dawida jako ofiarę, a Batszebę jako siłę, która go obala, wiążąc go do "kitchen chair", łamiąc jego tron i ścinając włosy – motywy charakterystyczne dla opowieści o Samsonie i Dalili. Ta niejednoznaczność podkreśla, że miłość i pożądanie mogą prowadzić zarówno do transcendencji, jak i upadku. "And from your lips she drew the Hallelujah" (I z twoich ust wydobyła Alleluja) sugeruje, że nawet w grzechu i ludzkich słabościach można odnaleźć jakąś formę świętości, choćby i "złamane Alleluja".

Refren "Love is not a victory march / It's a cold and it's a broken Hallelujah" (Miłość nie jest marszem zwycięstwa / To zimne i to złamane Alleluja) to jedno z najbardziej poruszających i cytowanych zdań w piosence. Cohen, zapytany o tę frazę, porównał miłość do "otchłani", do której nikt nie wkracza "dobrze uzbrojony", i mówił o potrzebie kapitulacji. Słowa te wskazują, że miłość, pomimo swojej siły, często wiąże się z bólem, rozczarowaniem i niedoskonałością, ale nawet w tej ułomności tkwi pewien rodzaj świętości, rodzaj akceptacji ludzkiego losu. Jak ujął to sam Cohen, "Świat jest pełen konfliktów i rzeczy, których nie da się pogodzić. Ale są chwile, kiedy możemy pogodzić i objąć cały ten bałagan, i to mam na myśli, mówiąc 'Alleluja'".

Ciekawostką jest początkowy brak sukcesu piosenki. Wydana w 1984 roku na albumie "Various Positions", została odrzucona przez Columbia Records w USA, a album ukazał się najpierw w Europie, a potem w Ameryce na niezależnej wytwórni. Dopiero wersja Johna Cale'a z 1991 roku, która inspirowała Jeffa Buckleya do stworzenia jego ikonicznej interpretacji z 1994 roku, przyniosła utworowi światową sławę. Cale otrzymał od Cohena faksem 15 stron tekstów, z których "wybrał te najbardziej bezczelne". Po śmierci Cohena w 2016 roku, "Hallelujah" po raz pierwszy trafiła na amerykańską listę Billboard Hot 100. Sam Cohen z ironią komentował jej późniejszy sukces, biorąc pod uwagę początkowe odrzucenie przez wytwórnię.

Wersy takie jak "I've seen your flag on the marble arch / Love is not a victory march / It's a cold and it's a broken Hallelujah" oraz "And remember when I moved in you / The holy dove was moving too / And every breath we drew was Hallelujah" łączą osobiste, intymne doświadczenia z duchową symboliką, sugerując, że boskość można odnaleźć nawet w najbardziej ziemskich i zmysłowych aktach. Odniesienie do "świętej gołębicy" jest wyraźną aluzją do Ducha Świętego, co jeszcze bardziej zacieśnia związek między miłością ludzką a boską. Jednak Cohen, odrzucając prostą religijność, podkreśla, że "Hallelujah" może wypływać z rzeczy niemających nic wspólnego z religią.

Ostatnie zwrotki, w których padają słowa "Maybe there's a God above / But all I've ever learned from love / Was how to shoot at someone who outdrew you" (Może jest Bóg na górze / Ale wszystko, czego nauczyłem się z miłości / To jak strzelać do kogoś, kto cię wyprzedził), ukazują gorycz i rozczarowanie, które często towarzyszą ludzkim relacjom. Ta linia, podobnie jak "It's not a cry you can hear at night / It's not somebody who has seen the light / It's a cold and it's a broken Hallelujah" (To nie jest płacz, który słyszysz w nocy / To nie jest ktoś, kto zobaczył światło / To zimne i to złamane Alleluja), podkreśla realizm Cohena: życie i miłość są trudne, pełne wad, a jednak w tej niedoskonałości wciąż możemy odnaleźć coś, co zasługuje na "Alleluja".

W końcowych zwrotkach Cohen odnosi się bezpośrednio do aktu twórczego i swojej misji jako artysty: "I did my best, it wasn't much / I couldn't feel, so I tried to touch / I've told the truth, I didn't come to fool you" (Zrobiłem co w mojej mocy, to nie było wiele / Nie czułem, więc próbowałem dotknąć / Powiedziałem prawdę, nie przyszedłem cię oszukać). To wyznanie szczerości i pokory, obietnica autentyczności. Finalne "And even though it all went wrong / I'll stand before the Lord of Song / With nothing on my tongue but Hallelujah" (I choć wszystko poszło źle / Stanę przed Panem Pieśni / Z niczym na języku prócz Alleluja) to potężne oświadczenie o odporności ducha, akceptacji życia w całej jego złożoności i gotowości do chwalenia, pomimo błędów i upadków. To "Alleluja" jest zarówno modlitwą, jak i przekleństwem, lamentem i triumfem, odzwierciedlając niezgodność ludzkiego istnienia i odnajdywanie sensu w jego nieuchronnej niedoskonałości. Piosenka stała się hymnem nadziei i odporności, wykorzystywanym w filmach, programach telewizyjnych i wydarzeniach politycznych jako symbol triumfu nad przeciwnościami losu. Jak trafnie zauważyła k.d. lang, to utwór o "walce między ludzkim pragnieniem a poszukiwaniem duchowej mądrości".