Interpretacja Sukiyaki - Kyu Sakamoto

„Sukiyaki” to melodyjny utwór Kyu Sakamoto, który zdobył serca słuchaczy na całym świecie, choć jego prawdziwe znaczenie często pozostawało nieznane poza Japonią. Oryginalnie zatytułowany „Ue o Muite Arukō”, co dosłownie oznacza „Idę z podniesioną głową” lub „Patrzę w górę, gdy idę”, piosenka jest znacznie głębsza niż sugerowałby jej popularny, przypadkowo nadany tytuł. W 1963 roku stała się pierwszym i, przez dziesiątki lat, jedynym japońskojęzycznym utworem, który osiągnął szczyt amerykańskiej listy Billboard Hot 100. Ten sukces symbolizował powrót Japonii na scenę globalną jako wschodzącej potęgi przemysłowej po II wojnie światowej.

Tekst piosenki, napisany przez Rokusuke Ei, opowiada historię człowieka, który patrzy w górę, idąc, aby powstrzymać łzy przed upadkiem. Poszczególne zwrotki opisują jego wspomnienia i uczucia, przywołując samotne noce w dniach wiosny, lata i jesieni. Mimo pozornie uniwersalnego tematu utraconej miłości, tekst ma znacznie bardziej złożone tło. Ei napisał go w drodze do domu po udziale w protestach Anpo w 1960 roku, wyrażając swoje frustracje i zniechęcenie nieudanymi wysiłkami na rzecz powstrzymania traktatu o bezpieczeństwie między USA a Japonią. Słowa są celowo na tyle ogólne, by mogły odnosić się do każdej straconej miłości, ale w pierwotnym zamyśle stanowiły wyraz rozczarowania politycznymi wydarzeniami i poczucia alienacji. Melodia, skomponowana przez Hachidai Nakamurę, jest jednak podnosząca na duchu, co w połączeniu ze smutnymi słowami tworzy niezwykły kontrast, nadający piosence słodko-gorzki charakter.

W piosence powtarzają się frazy takie jak „Ue o muite arukou / Namida ga kobore naiyouni” (Idę z podniesioną głową, żeby łzy nie spływały) i „Hitoribotchi no yoru” (Samotna noc). Ten motyw samotności i prób ukrycia cierpienia jest bardzo wyraźny. Pojawiają się także linijki „Shiawase wa kumo no ueni / Shiawase wa sora no ueni” (Szczęście jest ponad chmurami / Szczęście jest ponad niebem), które wprowadzają element nadziei, sugerując, że pomimo obecnego smutku, szczęście jest gdzieś tam, poza zasięgiem wzroku, ale wciąż osiągalne. To pokazuje determinację podmiotu lirycznego do szukania pozytywnych aspektów, nawet gdy serce jest pełne smutku. Końcowe wersy „Kanashimi wa hosino kageni / Kanashimi wa tsukino kageni” (Smutek jest w cieniu gwiazd / Smutek jest w cieniu księżyca) podkreślają wszechobecność melancholii, która towarzyszy bohaterowi nawet pod nocnym niebem. Motyw gwizdania (Whistling) w środku utworu dodatkowo wzmacnia wrażenie próby radzenia sobie z emocjami poprzez prosty, pocieszający gest.

Ciekawostką jest, że tytuł „Sukiyaki” został nadany piosence przez brytyjską wytwórnię Pye Records w 1962 roku. Szef wytwórni, Louis Benjamin, obawiał się, że oryginalny japoński tytuł będzie trudny do zapamiętania i wymówienia dla anglojęzycznych słuchaczy. Zamiast tego, wybrał prostsze, choć zupełnie niepowiązane słowo: „Sukiyaki”, nazwę popularnego japońskiego dania, gulaszu wołowego. Co zabawne, sukijaki to potrawa popularna w Japonii, przygotowywana z cienko krojonej wołowiny, warzyw, tofu i innych składników, gotowanych w płytkim garnku z sosem sojowym, cukrem i mirinem. Jej nazwa pochodzi prawdopodobnie od słowa suki (鋤), oznaczającego szpadel, i yaki (焼き), czyli grillować, odnosząc się do dawnych rolników gotujących jedzenie na narzędziach rolniczych. Pomimo braku związku z tekstem piosenki, ten chwyt marketingowy zadziałał. Amerykańscy didżeje zaczęli puszczać utwór, co doprowadziło do jego ogólnokrajowej dystrybucji przez Capitol Records i ostatecznego podbicia list przebojów.

Kyu Sakamoto, piosenkarz o „schludnym wizerunku” i charyzmatycznym stylu, który można porównać do amerykańskich idoli tamtych czasów, takich jak Ricky Nelson czy Bobby Darin, miał zaledwie 19 lat, kiedy „Ue o Muite Arukō” stało się hitem w Japonii w 1961 roku. Jego globalny sukces był tak duży, że po występie w programie The Steve Allen Show w sierpniu 1963 roku, na lotnisku w Los Angeles został powitany przez tysiące piszczących nastolatek, co zwiastowało szaleństwo, jakie ogarnie Amerykę po przybyciu Beatlesów w lutym następnego roku. Niestety, życie Sakamoto zostało tragicznie przerwane w wieku 43 lat, kiedy zginął w katastrofie lotniczej Japan Airlines w 1985 roku.

„Sukiyaki” to utwór, który niezależnie od barier językowych i kulturowych, potrafił przekazać uniwersalne emocje smutku, samotności i nadziei. Pomimo że jego zachodni tytuł był efektem przypadku, piosenka stała się globalnym fenomenem, co tylko podkreśla siłę jej pięknej melodii i poruszających, choć często niezrozumianych, słów. Do dziś pozostaje jednym z najlepiej sprzedających się singli wszech czasów, z ponad 13 milionami sprzedanych egzemplarzy na całym świecie. Po trzęsieniu ziemi i tsunami Tōhoku w 2011 roku, piosenka była wykorzystywana w japońskich reklamach, aby motywować ludzi do „patrzenia w górę i podążania naprzód”, co pokazało jej trwałą siłę jako symbolu nadziei i odporności narodu.