Interpretacja Psalm O Gwieździe - Krystyna Prońko & Teresa Haremza

Utwór „Psalm O Gwieździe”, wykonywany przez Krystynę Prońko i Teresę Haremzę, to poruszający apel skierowany do wszystkich cierpiących i zagubionych, niosący przesłanie nadziei i wspólnoty. W słowach Ernesta Brylla i muzyce Wojciecha Trzcińskiego, piosenka ta staje się uniwersalnym zaproszeniem do podążania za światłem, które ma przynieść ukojenie i wolność. Powtarzające się jak mantra wezwanie: „Pójdźcie za naszą Gwiazdą, Pójdźcie w jasności jasność” tworzy niemal sakralny charakter utworu, podkreślając jego psalmowy tytuł.

Tekst piosenki zwraca się do szerokiej grupy ludzi doświadczających różnorodnych form cierpienia: do „biednych”, „gorzko płaczących”, „nieznających drogi”, „samotnych i obłąkanych od bólu”, „bez uśmiechu”, „z brudu u grzechu”, „maleńkich, nieważnych i żyjących w bojaźni”, a także „życiem zmęczonych, otępionych cierpieniem”. To wyliczenie buduje obraz społeczeństwa udręczonego, czekającego na ratunek i przewodnictwo. „Gwiazda” staje się tu symbolem ocalenia, nadziei, duchowego przewodnika, który wskazuje drogę do miejsca, gdzie panuje „jasność jasność” – czyli pełnia dobra, prawdy i wolności. Obietnica z refrenu, że „to światło ogromne, Stanie się naszym domem” oraz że „w promieniach tej Gwiazdy Ręce ogrzeje każdy”, to wizja bezpiecznego schronienia, ciepła i przynależności. Kluczowe jest stwierdzenie „Niech odetchnie wolnością, Pod jasności jasnością”, które w kontekście historycznym nabiera szczególnego, głębokiego znaczenia.

„Psalm O Gwieździe” nie jest jedynie pieśnią religijną czy uniwersalną balladą o nadziei; to utwór głęboko zakorzeniony w polskiej rzeczywistości początku lat 80. XX wieku. Powstał w ramach legendarnego musicalu „Kolęda Nocka”, którego premiera odbyła się 18 grudnia 1980 roku w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Spektakl ten, z muzyką Wojciecha Trzcińskiego i librettem Ernesta Brylla, był bezpośrednią artystyczną odpowiedzią na wydarzenia Sierpnia '80 i narodziny Solidarności. Twórcy musicalu świadomie nawiązywali również do tragicznych zajść Grudnia '70 na Wybrzeżu. Scenografia „Kolędy Nocki” była niezwykle symboliczna – tło stanowiły ramiona stoczniowych dźwigów, które stopniowo układały się w kształt orła. Podczas wykonania „Psalmu O Gwieździe” na scenie pojawiał się Archanioł, dzierżący betlejemską gwiazdę z wyraźnie widocznym napisem „Solidarność”. To niezwykle odważne i czytelne przesłanie sprawiło, że utwór, podobnie jak inny „Psalm stojących w kolejce” Krystyny Prońko, zyskał miano protest songu. Dodatkowo, po wybrzmieniu utworu, aktorzy, łamiąc konwencję „czwartej ściany”, schodzili do publiczności, by podzielić się opłatkiem, co wzmacniało poczucie wspólnoty i jedności w trudnych czasach.

Data powstania piosenki – 1981 rok – jest niezwykle symboliczna. Musical „Kolęda Nocka” został z sukcesem wystawiony, jednak jego losy dramatycznie zmieniły się po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku. Władze komunistyczne, dostrzegając jego wymowę polityczną i pro-solidarnościową, zakazały wystawiania spektaklu, a co więcej, zniszczono wszystkie dekoracje i kostiumy, aby uniemożliwić jego ponowne wykonanie. To potwierdza, jak silnie i wprost utwór ten, wraz z całym musicalem, przemawiał do sumień i nadziei Polaków.

W kontekście historycznym, „Gwiazda” symbolizuje więc nie tylko duchową nadzieję, ale konkretnie ideę Solidarności, dążenie do prawdy, sprawiedliwości i suwerenności w obliczu reżimu komunistycznego. „Wolność”, o którą prosi refren, to wolność polityczna i społeczna, a także uwolnienie od wszechobecnego strachu i opresji. Historia Teresy Haremzy, która we wrześniu 1981 roku wyjechała z kraju, by w 1982 roku wyemigrować do Australii, również wpisuje się w ten dramatyczny kontekst poszukiwania wolności poza ojczyzną. „Psalm O Gwieździe” pozostaje zatem nie tylko piękną pieśnią, ale także ważnym świadectwem epoki, głosem nadziei i pragnienia wolności w obliczu największych trudności, przypomnieniem o sile wspólnoty i światła, które potrafi pokonać najgłębszy mrok.