Interpretacja Sztuczny miód - Katarzyna Groniec

Piosenka Katarzyny Groniec pt. „Sztuczny miód” to gorzkie i przejmujące rozliczenie z relacją, która, mimo początkowych nadziei i wysiłków, okazała się iluzją. Utwór, pochodzący z albumu „Poste restante” (2007), jest manifestem rozczarowania, ale także świadomości i niezgody na fałsz, wyrażonym z charakterystyczną dla artystki intensywnością i teatralnością.

Centralnym motywem tekstu jest metafora „sztucznego miodu” – symbolu ersatzu, substytutu prawdziwego uczucia, słodkich, lecz pustych słów i obietnic, które miały budować wspólne życie. Podmiot liryczny, zdający się zwracać bezpośrednio do partnera, z początku zdaje się rezygnować z wszelkich oczekiwań materialnych czy kontroli nad jego swobodą: „Możesz pić z byle kim, byle gdzie! W byle Krym, w byle Rzym - proszę cię!” oraz „Możesz nie dać mi grosza na dom”. To pozorowanie obojętności maskuje jednak głęboko zakorzenione pragnienie autentyczności, które zostaje brutalnie stłumione przez formę komunikacji.

Kluczowe dla zrozumienia utworu są słowa: „Tylko błagam cię: nie mów, nie mów, tylko nie mów do mnie jak do żony”. To nie brak miłości czy zdrada jest największym problemem, lecz ton, sposób traktowania, który sprowadza kobietę do z góry ustalonej roli, prawdopodobnie pozbawionej podmiotowości, rutynowej i pozbawionej iskry. Jest to sprzeciw wobec konwencji i etykiety, która dusi indywidualność. W wywiadzie dla Programu III Polskiego Radia w 2017 roku, Katarzyna Groniec podkreślała, że inspiracją dla tej piosenki był tekst Anny Burzyńskiej, która uchwyciła pragnienie kobiet, aby w pewnych sytuacjach, zwłaszcza w obliczu rutyny, partner nie zwracał się do nich w sposób sugerujący utartą, pozbawioną namiętności rolę. Groniec wskazała, że to właśnie Burzyńska, ze swoim dowcipem, potrafiła w taki sposób ująć te emocje w tekście. To podkreśla uniwersalny wymiar doświadczenia, wykraczający poza osobistą historię.

Refren „Bo to wszystko nie tak, nie tak, nie tak, no, a jeżeli, jeżeli nie tak, nie tak, nie to, no to po co nam było w to gnać, tamto rwać, iść pod prąd, pod wiatr, gniazdo wić niby ptak, no - jeżeli ma być nie tak?” wyraża dojmujące poczucie daremności i rozczarowania. Cały trud włożony w budowanie wspólnego życia, „gniazda” symbolizującego dom i bezpieczeństwo, okazuje się bezcelowy, skoro rezultat jest „nie tak”. Obietnice „raju, cudu i ćwiartki na popicie” zderzają się z gorzką rzeczywistością, w której króluje „ersatz”.

W drugiej części piosenki następuje subtelne, lecz znaczące poszerzenie perspektywy. Zamiast „nie mów do mnie jak do żony” pojawia się „nie mówcie, nie mówcie już do nas jak do żony”. To przestawienie z indywidualnej skargi na głos zbiorowy, na odczucia wielu kobiet, które mierzą się z podobnymi rozczarowaniami i rutyną w związkach. Podmiot liryczny konstatuje z goryczą: „Ja na kłamstwie się znam tak jak ty, sztucznym miodem karmieni - to my”. To już nie jest jednostronne oskarżenie, ale bolesne stwierdzenie wspólnego oszukania, wspólnego karmienia się fałszem, co sugeruje, że obie strony są ofiarami nieszczerości, być może narzuconych ról społecznych lub własnych, nierealistycznych oczekiwań.

Zakończenie „- ... O szkło?” jest niezwykle intrygujące i wieloznaczne. Może to być cyniczne pytanie o wartość całego przedsięwzięcia – czy wszystko sprowadziło się do czegoś tak kruchego i bezwartościowego jak szkło, czy może do kieliszka, którym próbowano zapić gorycz? Może symbolizować to, co przejrzyste, lecz jednocześnie łatwo pękające, albo też pustkę, którą próbowano wypełnić. To otwarte zakończenie pozostawia słuchacza z poczuciem niedopowiedzenia i refleksji nad sensem i kruchością międzyludzkich relacji, gdy te opierają się na pozorach i nieszczerości. Katarzyna Groniec w „Sztucznym miodzie” stworzyła utwór, który jest bolesną diagnozą związków, w których forma przysłania treść, a słowa stają się jedynie pusta otoczką, pozbawioną prawdziwego smaku.