Interpretacja Na ryby - Kabaret starszych panów

Piosenka „Na ryby” Kabaretu Starszych Panów, stworzona przez niezrównany duet Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w 1964 roku, to prawdziwa perła polskiej piosenki kabaretowej, która od lat bawi i wzrusza kolejne pokolenia słuchaczy. Utwór ten, będący esencją ich unikalnego stylu, stanowi uroczą opowieść o ucieczce od codzienności, podszytą charakterystycznym dla Starszych Panów lirycznym dystansem i subtelną groteską.

Tekst rozpoczyna się od idyllicznego obrazu: „Na ryby – w każdziuteńki wolny dzień / Na ryby – nad leniwą rzeczkę w cień”. Jest to zaproszenie do świata prostych, kontemplacyjnych przyjemności, symbolizujących pragnienie wytchnienia i spokoju. Bohaterowie, zabierając „sprzęt i Starkę”, z lekkością porzucają obowiązki, wieszając na drzwiach kartkę z informacją o nieobecności „aż we czwartek”. Wzmianka o „Starkiej”, polskiej wódce o szlachetnym rodowodzie, dodaje kolorytu tej eskapadzie, sugerując, że nie jest to wyłącznie surowe wędkowanie, lecz także celebracja wolności i chwili obecnej, być może z nutką błogiej beztroski. Podkreślona jest również odległość podróży – „zapuszczamy się pod Warkę”, co w kontekście ówczesnych realiów mogło oznaczać prawdziwą wyprawę, poza zasięg codziennych problemów. Warka, będąca miastem z Kołami PZW, idealnie wpisuje się w ten wędkarski pejzaż. To właśnie w tych momentach, kiedy bohaterowie „jedną twarzą łykną z flaszy / Drugą z toni w niebo patrzyć”, objawia się pełnia relaksu i zanurzenia w naturze.

Narracja płynnie przechodzi w kolejny plan ucieczki, gdy pojawia się alternatywa: „A można i na grzyby”. Ta zmiana kierunku podtrzymuje motyw poszukiwania wytchnienia na łonie natury, ale wprowadza również element nieprzewidzianego – „tu borowik a tam dzik”. Pojawienie się „wściekłego dzika” staje się pretekstem do kolejnego „łyku”, tym razem mającego na celu odwagę w obliczu zagrożenia. To humorystyczne rozwiązanie, sugerujące, że strach można zwalczyć „większym łykiem”, stanowi punkt zwrotny i otwiera drogę do najbardziej absurdalnej z fantazji.

Ostatecznie, jeśli „łyk” jest „większy”, to już nie na dziki, lecz „na lwy'by”. Ta dynamiczna eskalacja pragnień i fantazji przenosi bohaterów na „gorący czarny ląd”, gdzie wyobraźnia nie zna granic. Pakowanie „amunicji” i „eksportowej śliwowicy” oraz inskrypcja na drzwiach: „przedsięwzięto ekspedycję” to szczyt męskich fantazji o heroicznych przygodach. Jednakże, nawet w tym dalekim, egzotycznym scenariuszu, Starsi Panowie nie tracą swojego moralnego kompasu i empatii. Kiedy po udanym strzale do „samca” pojawia się „lwica – tonie w łzach”, nagle „robi nam się strasznie głupio, bo ten lew już ukatrupion”. Ten moment demaskuje absurdalność i potencjalną tragiczność bezrefleksyjnych eskapad, przywołując do refleksji i uświadamiając, że nawet w fantazji istnieją granice.

„Na ryby” to piosenka, która doskonale oddaje ducha twórczości Kabaretu Starszych Panów. Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski, którzy zrewolucjonizowali polski kabaret, przez swoje programy telewizyjne nadawane w latach 1958-1966, proponowali widzom „muzyczny teatr absurdów”. Ich piosenki, z tekstem Przybory i muzyką Wasowskiego, były refleksyjne, żartobliwe, pełne fabuły i literackich odniesień, co pomogło Polakom przetrwać „niewesołe realia socjalistycznej Polski”. Utwór o rybach jest tego doskonałym przykładem, odczarowując szarą rzeczywistość PRL-u poprzez sferę marzeń i fantazji, jednocześnie pozostając ironicznym komentarzem na temat męskich wyobrażeń o ucieczce. Choć bywają głosy, że zachwyty nad tym utworem są „nieco przeterminowane”, jego mistrzostwo i humor pozostają ponadczasowe. Finałowe pytanie: „więc czyby nie lepiej już na ryby / lub na grzyby / albo na ryby / w każdym razie nie na lwy'by / a może na ryby w grzybach, duszone” – zamyka krąg, sprowadzając bohaterów z powrotem do bezpiecznej, choć nieco ubarwionej, codzienności. To poetyckie podsumowanie pokazuje, że czasem najprostsze przyjemności są najlepsze, zwłaszcza gdy wzbogacone są o odrobinę wyobraźni i humoru.