Interpretacja Jesiony - Dżem

Piosenka „Jesiony” zespołu Dżem to jeden z tych utworów, które doskonale oddają swojski, nieco melancholijny klimat polskiego bluesa i rocka, z jakiego słynie formacja. Tekst, którego autorem jest Kazimierz Galaś, a muzyka Leszek Faliński i Ryszard Riedel, maluje obraz egzystencji naznaczonej monotonią i próbami ucieczki od niej. Utwór, wydany na kultowej płycie „Cegła” w 1985 roku, odnosi się, co ciekawe, do ulubionego baru Ryśka Riedla „Pod Jesionami” w Tychach. Ta konkretna lokalizacja nadaje tekstowi dodatkowego wymiaru autentyczności i osobistego doświadczenia, wpisując go w biografię legendarnego wokalisty.

Pierwsze strofy, „Te same mury od rana, te same stoły odrapane, te same twarze, te same słowa od lat już bardzo dobrze znane”, natychmiast wprowadzają słuchacza w atmosferę codziennej powtarzalności i znużenia. Jest to świat mały, zamknięty, gdzie wszystko jest przewidywalne i gdzie czas zdaje się stać w miejscu. Bohater utworu tkwi w tej rutynie, otoczony „tymi samymi ludźmi”, co nasuwa pytanie o jego indywidualność i miejsce w tej półprywatnej, lecz jednocześnie obcej przestrzeni: „Twój mały półprywatny świat, czy tylko Twój, Ty nie wiesz, czy tylko Twój, Ty nie wiesz”. Ta niepewność podkreśla poczucie osamotnienia i zagubienia, nawet w otoczeniu znanych twarzy.

Kolejne wersy wchodzą w sedno mechanizmu ucieczki: „Z nadzieją patrzysz na kufla dno, zostało jeszcze trochę piany, tam Afrodytę wypatrzyć chcesz, lecz wzrok Twój już pijany”. Kufel piwa staje się narzędziem, bramą do iluzorycznego świata, w którym możliwe jest poszukiwanie piękna czy ukojenia – symbolicznej Afrodyty. Alkohol ma za zadanie zniekształcić szarą rzeczywistość, nadać jej barw, lecz szybko okazuje się, że jest to złudna perspektywa, a upojenie jedynie zaciemnia obraz, zamiast go rozjaśniać. Pijany wzrok nie pozwala dostrzec prawdy, a może po prostu prawda jest zbyt bolesna, by widzieć ją trzeźwo.

Kulminacja tekstu następuje w strofie, która opisuje konsekwencje tej ucieczki: „I znów wychodzisz z piany pijany, z przybitą do ramion głową, szukasz gdzieś wyjścia lecz wokół ściany zamknięte w krąg, zamknięte w krąg”. Obraz „przybitej do ramion głowy” jest niezwykle sugestywny – symbolizuje wstyd, rezygnację, poczucie ciężaru i bezsilności. Bohater, choć szuka wyjścia, jest uwięziony w pułapce, którą sam sobie stworzył, lub w którą wpadł, a ściany wokół niego, niczym więzienne mury, zamykają go w beznadziejnym kręgu. Powtarzające się frazy „zamknięte w krąg” intensyfikują wrażenie braku nadziei i braku możliwości wyrwania się z tego stanu.

Powtórzenie motywów związanych z patrzeniem na dno kufla i ponownym wyjściem „z piany pijanym” zamyka utwór w cyklicznej strukturze, podkreślając beznadziejność sytuacji. Jest to niekończąca się spirala, w której próba ucieczki od monotonii prowadzi jedynie do dalszego uwięzienia w tym samym schemacie. „Jesiony” to pieśń o walce z nudą i brakiem perspektyw, o poszukiwaniu sensu w pustce i o tragicznym losie człowieka uwikłanego w nałóg, który jest zarówno ucieczką, jak i pułapką. Piosenka ta, nasycona emocjami Ryszarda Riedla, staje się uniwersalnym hymnem dla tych, którzy czują się zagubieni w rutynie codzienności i szukają choćby chwilowego zapomnienia.