Interpretacja Twilight Twilight Nihil Nihil - Current 93

"Twilight Twilight Nihil Nihil" to utwór zespołu Current 93, ikoniczny dla jego twórczości i niezwykle sugestywny w swoim przekazie. Jest to jedna z dwóch mówionych kompozycji na albumie All the Pretty Little Horses (The Inmost Light Itself) z 1996 roku, stanowiącym drugą część tryptyku The Inmost Light. David Tibet, lider Current 93, znany jest z eksploracji tematów związanych z chrześcijańskim mistycyzmem, apokalipsą, gnostycyzmem, buddyzmem tybetańskim i okultyzmem. Utwór ten doskonale wpisuje się w ten nurt, będąc niemalże rytualnym zaklęciem, litanią ku nicości, dedykowaną Thomasowi Ligottiemu, pisarzowi znanemu z The Conspiracy Against the Human Race i wspólnej z Tibetem niylistycznej wizji rzeczywistości jako maskarady ukrywającej kosmiczną pustkę.

Piosenka rozpoczyna się od powtarzanego, dramatycznego pytania: „Who will deliver me from this body of death?” (Kto wybawi mnie od tego ciała śmierci?). Jest to cytat z biblijnego Listu do Rzymian (Rz 7,24), gdzie apostoł Paweł wyraża frustrację z powodu nieustającej walki z grzechem i niedoskonałością ludzkiej natury. Dla Pawła odpowiedzią na to pytanie jest Chrystus, który oferuje wyzwolenie. Jednak w interpretacji Tibeta, odpowiedź jest radykalnie inna. Pytanie to jest wielokrotnie powtarzane, stając się mantrą, a każdemu powtórzeniu coraz wyraźniej towarzyszy słowo „nihil” – nic. To zderzenie religijnego wołania o zbawienie z absolutnym brakiem nadziei na nie jest osią całego utworu.

Tekst piosenki systematycznie odrzuca wszelkie tradycyjne źródła ukojenia i nadziei. „There is no refuge / I have found the word does not save / There is no refuge / In the rock or stone / There is no refuge / In the wind or other forces of nature” (Nie ma schronienia / Odkryłem, że słowo nie zbawia / Nie ma schronienia / W skale czy kamieniu / Nie ma schronienia / W wietrze czy innych siłach natury). To wyliczenie obala nie tylko duchowe i religijne doktryny (słowo, święte księgi), ale także siły natury, które w wielu kulturach bywają obiektem czci lub symbolem pierwotnej mocy. Ogień, często kojarzony z oczyszczeniem, zostaje tu zredukowany do czystej destrukcji: „The fire especially especially does not save / The fire only destroys / And though it may purify it takes takes takes / And gives nihil back nihil, nihi,l nihil, nihil, nihil” (Ogień szczególnie, szczególnie nie zbawia / Ogień tylko niszczy / I choć może oczyszczać, to bierze, bierze, bierze / I oddaje nihil, nihil, nihil, nihil, nihil, nihil). Cały cykl życia, przemijania i odrodzenia jest bezcelowy, ostatecznie prowadząc do nicości.

Nihilizm jest wszechobecny. Przyroda – wiatr, słońce, księżyc, wody – nie śpiewa pieśni życia, lecz „Nihil they sing nihil” (Nihil śpiewają nihil). Nawet „inmost light” (wewnętrzne światło, często interpretowane jako dusza lub iskra boskości, ważny motyw w gnostycyzmie, którym Tibet jest zainteresowany) okazuje się być „nihil, nihil”. To gnostycka perspektywa, w której materialny świat jest więzieniem, a nawet pozornie wewnętrzna świętość jest skażona lub iluzoryczna.
Śmierć dziecka, symbolizująca utratę niewinności i nadziei na przyszłość, staje się łabędzim śpiewem ku nicości: „Finally the child aged dies and sings / Nihil this swansong towards nothing” (W końcu dziecko zestarzałe umiera i śpiewa / Nihil, ten łabędzi śpiew ku niczemu). Finałowa scena, w której „waters arise and take me finally” (wody w końcu mnie zabierają), a po człowieku pozostaje jedynie „Nihil” wielokrotnie powtórzone, podkreśla całkowite zatracenie i brak pozostawionego śladu.

W wywiadach David Tibet często podkreślał, że choć jego twórczość jest głęboko osobista, czerpie z niej inspirację wiele osób, które odnalazły w niej pocieszenie w chwilach rozpaczy. Mimo niylistycznego tonu, utwory Current 93, w tym "Twilight Twilight Nihil Nihil", mogą paradoxalnie służyć jako katharsis, dając wyraz najciemniejszym lękom i wątpliwościom. To właśnie poprzez konfrontację z absolutnym nihil słuchacz może doświadczyć pewnego rodzaju uwolnienia, nawet jeśli nie ma mowy o tradycyjnym zbawieniu. Sam Tibet postrzega siebie jako chrześcijanina, choć w sposób heretycki, zainteresowany gnostyckimi tekstami i nieustannie kwestionujący dogmaty. To pozwala mu na przyjęcie postawy, w której chrześcijańska nadzieja na zbawienie może współistnieć z niemal buddyjską koncepcją pustki (sunyata), którą próbuje pogodzić z zachodnim sekularyzmem i chrześcijaństwem. W tym kontekście, „nihil” staje się nie tylko końcem, ale także punktem wyjścia do głębszej refleksji nad naturą istnienia, pozbawionego iluzji.

Utwór ten, z jego minimalistyczną, dronową fakturą i hipnagogicznym nastrojem, w którym recytacje Tibeta brzmią proroczo, tworzy atmosferę egzystencjalnego napięcia, zawieszenia między końcem a początkiem, bez nadziei na nowy start. Jest to świadectwo twórczości, która nie boi się mierzyć z najgłębszymi lękami i ostatecznym poczuciem bezsensu, jednocześnie angażując słuchacza w intensywne, wewnętrzne doświadczenie.