Interpretacja Xanny - Billie Eilish

Piosenka "Xanny" Billie Eilish, pochodząca z jej debiutanckiego albumu When We All Fall Asleep, Where Do We Go? (2019), to przejmująca i szczera refleksja na temat nadużywania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży, widziana z perspektywy kogoś, kto świadomie odrzuca ten styl życia. Utwór, napisany wspólnie z bratem Finneasem O'Connellem, który również odpowiadał za jego produkcję, wyróżnia się jazzującym, popowym brzmieniem i celowo zniekształconymi wokalami, mającymi oddać uczucie dymu papierosowego z drugiej ręki.

Tekst rozpoczyna się od pytania: „What is it about them? I must be missing something” (Co w nich jest? Muszę coś przegapiać), które od razu ustawia Billie w roli obserwatora. Opisuje swoich znajomych jako niezdolnych do działania i „zbyt odurzonych, by się bać”. Podkreśla ich niestabilność, wskazując, że jedyną rzeczą, którą dzielą, są popielniczki na stole. To spostrzeżenie ukazuje powierzchowność i destrukcyjny charakter ich relacji, zbudowanych wokół używek, a nie prawdziwych więzi. Billie Eilish otwarcie mówiła w wywiadach, że nigdy nie zażywała narkotyków ani nie paliła, a inspiracją do napisania „Xanny” były jej doświadczenia z imprez, gdzie obserwowała przyjaciół tracących kontrolę. To uczucie bycia jedyną trzeźwą osobą w pokoju, otoczoną dymem i beztroską intoksykacją, stało się rdzeniem piosenki.

Refren „I'm in their secondhand smoke / Still just drinking canned Coke / I don't need a Xanny to feel better” (Jestem w ich biernym dymie / Nadal piję puszkową Colę / Nie potrzebuję Xanny, by poczuć się lepiej) stanowi mocne oświadczenie o jej osobistej abstynencji. Billie manifestuje swoją niezależność od substancji, wyrażając, że potrafi odnaleźć radość i funkcjonować bez nich. W słowach „On designated drives home / Only one who's not stoned / Don't give me a Xanny, now or ever” (Podczas wyznaczonych powrotów do domu / Jedyna, która nie jest na haju / Nie dawaj mi Xanny, teraz ani nigdy) podkreśla swoją rolę odpowiedzialnego kierowcy, jedynej osoby, która jest w stanie doprowadzić ich bezpiecznie do domu. To zdanie wyraża jej determinację i odrzucenie narkotyków jako rozwiązania problemów. Wokalistka w wywiadzie dla The Guardian stwierdziła, że przesłanie "Xanny" było "mniej 'nie bierz narkotyków', a bardziej 'bądź bezpieczny'". Wyraziła również swój ból z powodu przyjaciół, którzy zmarli z powodu przedawkowania narkotyków, mówiąc: „Nie chcę, żeby moi przyjaciele umierali więcej”. Ostatnia zwrotka piosenki została nagrana dwa dni po śmierci jednego z jej przyjaciół.

Druga zwrotka rozwija obraz ludzi uzależnionych, opisując ich poranne cierpienie („Morning as they come down / Their pretty heads are hurting”) i niezdolność do wyciągania wniosków z błędów („They're awfully bad at learning / Make the same mistakes, blame circumstance”). Widzimy tu cykliczność autodestrukcyjnego zachowania i próbę obarczania winą okoliczności zamiast własnych wyborów. Eilish, z wyczuwalnym zmęczeniem, oddaje frustrację wynikającą z obserwowania bliskich, którzy nie potrafią wyrwać się z nałogu. Interludium z dialogiem „Can you check your Uber rating? Oh my god / And it's like, wait, like, when?” dodaje autentyczności, ilustrując rozkojarzenie i bezmyślność osób pod wpływem.

Mostek piosenki, „Please don't try to kiss me on the sidewalk / On your cigarette break / I can't afford to love someone / Who isn't dying by mistake in Silver Lake”, jest emocjonalnym punktem kulminacyjnym. Billie odrzuca płytką intymność oferowaną przez osobę, która zaniedbuje swoje zdrowie. W kontekście „Silver Lake”, dzielnicy Los Angeles znanej z życia towarzyskiego, ten wers jest szczególnie wymowny. Wyraża niechęć do angażowania się w relacje z kimś, kto świadomie niszczy swoje życie, odróżniając to od „umierania przez pomyłkę”. Sugeruje, że woli ryzykować stratę bliskiej osoby z powodu nieszczęśliwego wypadku, niż z powodu świadomej autodestrukcji. To świadome odseparowanie się od toksycznego otoczenia i wybór własnej drogi.

Warto wspomnieć o szczegółach produkcji: Finneas O'Connell przyznał, że celowo zniekształcony bas i wokal Eilish w refrenie miały oddać uczucie wdychania dymu z drugiej ręki i sprawić, by słuchacze poczuli się „nędznie”. Eilish również ujawniła, że inspiracją dla jazzujących brzmień utworu był Frank Sinatra, chcąc osiągnąć „seksowne i gładkie” brzmienie w zwrotkach. Minimalistyczny teledysk, wyreżyserowany przez samą Billie, w którym na jej twarzy gaszone są papierosy, wzmacnia antynarkotykowe przesłanie piosenki, będąc swego rodzaju kampanią przeciwko paleniu. Artystka w teledysku prezentuje się w stonowanym stroju i z naturalnymi włosami, co stanowi kontrast do jej zwykłego, bardziej krzykliwego wizerunku, celowo przedstawiając postać uzależnionego jako apatyczną i znużoną, obalając glamoryzację narkotyków w popkulturze.

„Xanny” to dojrzałe i introspekcyjne spojrzenie młodej artystki na problem uzależnień, wyrażone z empatią, ale i stanowczością, co czyni go jednym z najbardziej znaczących utworów w jej dyskografii.