Interpretacja Na Zare - Alyans

Piosenka „Na Zare” (ros. На заре, czyli „O świcie”) zespołu Alyans (Альянс) to bez wątpienia jeden z najbardziej rozpoznawalnych utworów sowieckiej sceny synth-popowej lat 80. Wydana pierwotnie w 1987 roku, stała się wizytówką grupy i symbolem swojego czasu, by po ponad trzech dekadach przeżyć niezwykły renesans popularności dzięki internetowi. Tekst, którego autorem jest Oleg Parastajew, ówczesny klawiszowiec zespołu, to poetycka medytacja nad przemijaniem, losem i tajemniczym, wewnętrznym wołaniem.

Utwór otwiera się introspektywnymi wersami: „Równy bieg mojej судьby, Noc, smutek i blask duszy, Światło księżyca i majowy deszcz w niebiosach”. Podkreśla to poczucie nieuchronności przeznaczenia, ale też piękna i melancholii otaczającego świata. Podmiot liryczny jawi się jako osoba wrażliwa, zamyślona, odnajdująca ukojenie w zjawiskach natury. Noc symbolizuje tu introspekcję i nostalgię, a blask duszy wskazuje na wewnętrzną siłę lub nadzieję, która przebija przez smutek. Majowy deszcz i światło księżyca, elementy kojarzone z odrodzeniem i spokojem, wznoszą te odczucia na płaszczyznę kosmiczną, umieszczając je „w niebiosach”.

Kolejna zwrotka kontynuuje ten zamyślony ton: „Długi wiek mojej gwiazdy, Senny blask ziemskiej rosy, Głośny śmiech i niebiański miód w niebiosach”. „Długi wiek mojej gwiazdy” może odnosić się do długowieczności czy trwałości ludzkiego ducha lub osobistego przeznaczenia, które pozostaje niezmienne pomimo upływu czasu. „Senny blask ziemskiej rosy” to obraz ulotnego, ale pięknego momentu, chwili spokoju i naturalnego piękna. Kontrastuje z tym „głośny śmiech i niebiański miód”, które dodają do obrazu element radości i słodyczy, również umieszczonych w sferze boskiej, niedostępnej i idealnej. Wszystkie te obrazy malują wizję życia pełnego subtelnych kontrastów, gdzie melancholia przeplata się z ulotnym pięknem i nadzieją.

Refren, powtarzany wielokrotnie, jest esencją piosenki: „Na zare głosy wołają mnie”. To tajemnicze wołanie o świcie, w momencie przejścia między nocą a dniem, między snem a jawą, sugeruje powołanie, przebudzenie lub wezwanie do czegoś nieuchwytnego, być może duchowego. W interpretacjach często pojawia się myśl o głosach wewnętrznych, anielskich lub o tajemniczej sile, która kieruje życiem podmiotu lirycznego. Ten motyw staje się osią utworu, nadając mu mistyczny i uniwersalny wymiar. Sam Oleg Parastajew nigdy nie skomentował oficjalnie sensu tekstu, pozostawiając go otwartym na interpretacje. Wielu fanów uważa, że „głosy” wołające o świcie mogą być interpretacją głębokiego wewnętrznego rdzenia osoby, szukającej sensu i połączenia z tym, co transcendentne.

Ostatnia zwrotka wprowadza bardziej aktywne, ludzkie elementy: „Światło słońca i dźwięk serca, Nieśmiałe spojrzenie i siła rąk, Gwiezdna godzina mojego marzenia w niebiosach”. Światło słońca to symbol energii, życia i nadziei, a „dźwięk serca” podkreśla autentyczność i emocje. „Nieśmiałe spojrzenie i siła rąk” mogą reprezentować ludzką zdolność do działania, kreowania, ale też delikatność i wrażliwość w obliczu tajemnicy. „Gwiezdna godzina mojego marzenia” to moment spełnienia, kulminacji, być może ostatnie wezwanie do realizacji najskrytszych pragnień, które – podobnie jak inne obrazy – znajduje swoje spełnienie w niebiosach.

Interesujące jest tło powstania utworu. „Na Zare” zostało skomponowane przez Olega Parastajewa w 1986 roku i nagrane w rekordowym czasie czterech godzin w studiu Muslima Magomajewa, zmiksowane następnego dnia przez Igora Zamaraewa. W tamtych czasach, w Związku Radzieckim, zespoły rockowe często działały na granicy legalności, narażone na cenzurę i zakazy. Alyans, grający new wave i synth-pop, musiał poruszać się w ramach „dozwolonych” tematów lirycznych, co paradoksalnie mogło przyczynić się do powstania tak subtelnego i niemal apolitycznego tekstu. Piosenka ukazała się na albumie „Alyans-87”, początkowo jako nieoficjalna kaseta, a później została ponownie wydana w 2019 roku.

Prawdziwą legendą stał się jednak teledysk do utworu. Nakręcony w marcu 1987 roku na terenie parku Tsaritsyno w Moskwie, był tak niezadowalający dla samych muzyków, że został pokazany w telewizji tylko raz i szybko zapomniany. Dopiero w 2019 roku Oleg Parastajew odnalazł i odrestaurował go, publikując na YouTube. Wideo, charakteryzujące się minimalistyczną, retrofuturystyczną estetyką i niezwykłą charyzmą członków zespołu (szczególnie Olega Parastajewa w okularach i czapce, który zyskał miano „klawiszowca z przyszłości”), szybko stało się viralowym hitem, zdobywając miliony wyświetleń i przyciągając uwagę nowej generacji słuchaczy na całym świecie. Niestety, Oleg Parastajew zmarł w czerwcu 2020 roku, krótko po tym, jak jego dzieło ponownie podbiło świat.

„Na Zare” to utwór, który wykracza poza ramy prostej piosenki. Jego ponadczasowość wynika z połączenia eterycznej, synth-popowej melodii z liryką pełną uniwersalnych pytań o sens istnienia, przeznaczenia i tęsknoty za czymś więcej. Głosy wołające o świcie mogą być interpretowane jako wezwanie do samopoznania, duchowej podróży lub po prostu nieuchwytnego piękna, które czeka na nas na progu każdego nowego dnia. Piosenka, która kiedyś budziła emocje w nastolatkach epoki pierestrojki, dziś nadal porusza, dowodząc, że prawdziwa sztuka nie zna granic czasu ani języka.