Interpretacja Ada, to nie wypada - Albert Harris

Piosenka "Ada, to nie wypada!" to prawdziwa perła polskiej sceny muzycznej okresu międzywojennego, która zyskała ogromną popularność dzięki filmowi pod tym samym tytułem z 1936 roku. Chociaż w tekście piosenki, którą zinterpretowałem, widnieje autorstwo "Albert Harris", warto zaznaczyć, że w rzeczywistości to Jerzy Jurandot był autorem słów, a Zygmunt Wiehler skomponował muzykę do tego niezapomnianego szlagieru. Albert Harris, znany i ceniony piosenkarz (właściwie Aaron Hekelman, urodzony w Warszawie w 1911 roku, zmarły w USA w 1974 lub 1976 roku), był jednym z artystów, którzy nagrali i spopularyzowali tę piosenkę, stając się posiadaczem jednego z najpopularniejszych głosów w muzyce popularnej przedwojennej Polski. Inni artyści, tacy jak Loda Niemirzanka (która zagrała tytułową rolę w filmie), Irena Santor, Kalina Jędrusik, Sława Przybylska, Wiera Gran czy Mieczysław Fogg, również wykonywali ten utwór w późniejszych latach.

Utwór stanowi błyskotliwą, choć z pozoru lekką, krytykę konwenansów i oczekiwań społecznych wobec młodych kobiet w dwudziestoleciu międzywojennym. Centralną postacią jest Ada, młoda kobieta, która zdecydowanie odbiega od ówczesnego ideału "panny z dobrego domu". Jej zachowania są określane jako "fantastyczne psoty", "wybryki", "maskarady", "eskapady dzikie i te figle psie" – wszystko to sprawia, że osoby z jej otoczenia "oblewa zimny pot". Jest to obraz młodej osoby, która buntuje się przeciwko sztywnym normom i oczekiwaniom, co w humorystyczny sposób podkreśla tekst: "Pannie z twojej sfery / W tym wieku za mąż czas / Ty zaś masz maniery / Jak sztubak z niższych klas".

Piosenka doskonale oddaje społeczne presje, z jakimi borykały się kobiety w tamtym okresie. Głównym celem życia "panny z jej sfery" było wyjście za mąż, a odpowiednie maniery i ogłada były kluczowe, by spełnić te oczekiwania. Ada tymczasem jawi się jako postać niepokorna, pełna energii i życia, która przedkłada własną swobodę nad społeczne obowiązki. Tekst z delikatną ironią pyta: "Gdzie wychowanie, gdzie ogłada?", sugerując, że Ada całkowicie ignoruje te istotne dla jej statusu społecznego cechy. Konsekwencje jej zachowania są przedstawione z humorem – potencjalny mąż, który "małżeństwem uszczęśliwić chciał", "po tygodniu wpadnie w szał". To zabawne, ale jednocześnie ostrzegawcze przesłanie, że brak konformizmu może prowadzić do społecznego odrzucenia, nawet w tak fundamentalnej kwestii, jak zawarcie małżeństwa.

Film "Ada! To nie wypada!" z 1936 roku, z którego piosenka pochodzi, jest komedią pomyłek w reżyserii Konrada Toma, gdzie główną rolę Ady zagrała Loda Niemirzanka. Fabuła filmu rozwija wątek zbuntowanej Ady, która zamiast spędzać czas dystyngowanie, woli bawić się z dziećmi służby, doić krowy czy tańczyć z chłopami w karczmie. Jej ojciec, zdesperowany jej niesfornym temperamentem, wysyła ją nawet do zakładu dokształcającego dla młodych dziewcząt, aby nauczyła się ogłady. Jednak to właśnie dzięki swojej naturalności i nietuzinkowemu charakterowi Ada ostatecznie zdobywa serce przyszłego męża, co pokazuje, że autentyczność zwycięża konwenanse.

Piosenka "Ada, to nie wypada!" stała się kultowym elementem polskiej kultury, a jej tytułowe fraza weszła do języka potocznego jako określenie niewłaściwego lub niestosownego zachowania. Jej popularność świadczy o tym, jak celnie uchwyciła ówczesne nastroje społeczne i jak trafnie sportretowała konflikt między jednostkową wolnością a społecznymi oczekiwaniami. Utwór, w swojej lekkości i dowcipie, przemyca głębszą refleksję nad rolą kobiety, konwenansami i poszukiwaniem własnej tożsamości w świecie pełnym sztywnych reguł. To ponadczasowe przesłanie sprawiło, że piosenka pozostaje żywa i jest nadal chętnie słuchana i interpretowana.