Interpretacja Takeda no Komoriuta - Akai Tori

„Takeda no Komoriuta” (Kołysanka z Takeda) w wykonaniu japońskiej grupy folkowej Akai Tori to utwór głęboko zakorzeniony w japońskiej tradycji, który zyskał drugie życie w 1971 roku, stając się bestsellerem i rozsławiając zespół. Ta z pozoru łagodna kołysanka skrywa w sobie głęboką, społeczną krytykę i porusza bolesne tematy wykluczenia oraz tęsknoty.

Początki pieśni sięgają regionu Takeda w Fushimi, prefekturze Kioto, i była ona śpiewana przez pokolenia ludzi z obszarów burakumin w Kioto i Osace. Burakumin, czyli „ludzie z przysiółków”, byli społecznością na dole japońskiej hierarchii społecznej, historycznie dotkniętą surową dyskryminacją i ostracyzmem. Często zajmowali się zawodami uznawanymi za nieczyste lub związane ze śmiercią, takimi jak grabarze, rzeźnicy czy garbarze, które obłożone były piętnem kegare – „nieczystości”.

Tekst piosenki opowiada historię młodej dziewczynki, która została wysłana do pracy jako niańka dla bogatej rodziny w wiosce za górą. Codziennie, nosząc dziecko na plecach, tęskni za swoją rodziną, wpatrując się w sylwetkę gór w kierunku swojej ojczyzny. Jej słowa to wyraz niewysłowionego smutku i tęsknoty, ubrane w melodię kołysanki, która paradoksalnie ma ukoić płaczące dziecko, podczas gdy sama śpiewająca ledwo radzi sobie ze swoim cierpieniem.

Pierwsza zwrotka: „Mori mo iyagaru, Bon kara saki-nya / Yuki mo chiratsuku-shi, Ko mo naku-shi” („Nienawidzę niańczyć dzieci od festiwalu Bon. Śnieg zaczyna padać, a dziecko płacze.”). Słowa te natychmiast wprowadzają w surowy i nieprzyjazny świat. Okres po święcie Obon (Festiwal Zmarłych, obchodzony zazwyczaj w sierpniu) symbolizuje nadejście chłodniejszych dni, a w tym kontekście również cięższych warunków pracy. Śnieg i płacz dziecka potęgują wrażenie beznadziei i osamotnienia, podkreślając brak radości w życiu młodej dziewczyny.

Druga zwrotka: „Bon ga kita-tote, Nani ureshi-karo / Katabira wa nashi, Obi wa nashi” („Choć nadszedł Bon, cóż mnie to cieszy? Nie mam ładnych ubrań ani pasa obi do założenia.”). Nawet w czasie radosnego święta Bon, które jest okazją do spotkań rodzinnych i ubierania się w tradycyjne stroje, dziewczynka nie odczuwa szczęścia. Brak „ładnych ubrań” i „pasa obi” to symbol jej ubóstwa i wykluczenia społecznego. Jest to wyraźny kontrast między radosnym nastrojem festiwalu a jej osobistą nędzą.

W kolejnej zwrotce: „Kono ko you naku, Mori wo ba ijiru / Mori mo ichi-nichi, Yaseru-yara” („To dziecko płacze tak bardzo, dokucza lasowi. Las również z każdym dniem chudnie/maleje”). Płacz dziecka jest tu tak intensywny, że wydaje się wpływać na całe otoczenie, nawet na las. Można to interpretować jako metaforę wyczerpania i zubożenia – zarówno fizycznego (dziewczynka „chudnie” od pracy), jak i emocjonalnego. Las, który „chudnie”, może symbolizować również kurczące się nadzieje i siły opiekunki.

Ostatnie wersy: „Hayo-mo yuki-taya, Kono zaisho koete / Mukou ni mieru wa, Oya no uchi / Mukou ni mieru wa, Oya no uchi” („Chcę szybko odejść, przekroczyć tę wioskę. Tam, za górą, widać dom moich rodziców. Tam, za górą, widać dom moich rodziców.”). Ta część piosenki jest najbardziej wzruszająca i bezpośrednio wyraża tęsknotę. Dziewczynka pragnie uciec od ciężkiej pracy i wrócić do bezpiecznego domu rodziców. Podwójne powtórzenie „Oya no uchi” (dom rodziców) podkreśla siłę jej pragnienia i stanowi rozdzierający akcent utworu, ukazując jej osamotnienie i marzenie o powrocie do miejsca, gdzie czułaby się kochana i bezpieczna.

Wersja Akai Tori, choć popularna, miała swoją burzliwą historię. Przez pewien czas, główni japońscy nadawcy, tacy jak NHK, powstrzymywali się od emitowania tej piosenki ze względu na jej związki z działalnością Buraku. Dopiero w latach 90. ten nieoficjalny zakaz został zniesiony. Ten fakt świadczy o tym, jak silnie polityczne i społeczne znaczenie utwór ten miał w Japonii. W 1969 roku Akai Tori zwyciężyło z tą piosenką w konkursie muzycznym Yamaha, co przyczyniło się do ich sławy. Początkowo jednak wielu, w tym członkowie zespołu, nie było w pełni świadomych głębi znaczenia tekstu i jego kontekstu społecznego, a piosenka przyciągała głównie melodią.

„Takeda no Komoriuta” to nie tylko kołysanka, lecz także smutna opowieść o dzieciństwie naznaczonym pracą, wykluczeniem i tęsknotą za domem. Jest to pieśń, która budzi świadomość o dawnych niesprawiedliwościach i skłania do refleksji nad tym, jak społeczne piętno może wpływać na życie jednostki. Jej piękno tkwi w zdolności do przekazywania uniwersalnych emocji – bólu, nadziei i tęsknoty – za pomocą prostych, ale poruszających słów, co sprawia, że pozostaje ważnym elementem japońskiej kultury i historii.