Interpretacja Rap to nie zabawa już - Abradab

„Rap to nie zabawa już” to utwór z drugiej solowej płyty Abradaba, Emisja Spalin, wydanej 1 grudnia 2005 roku. Piosenka, w której Abradab gościnnie zaprosił swojego brata, Jokę, oraz DJ-a Feel-X, stanowi istotny manifest artystyczny i refleksję nad zmieniającą się rolą hip-hopu w Polsce. Abradab, znany jako współtwórca legendarnego Kaliber 44 i jeden z pionierów polskiego hardcore psycho-rapu, już na solowych wydawnictwach odchodził od mrocznych brzmień na rzecz wpływów funku i reggae, zachowując przy tym swój oryginalny styl. Ten utwór doskonale oddaje jego ewolucję i spojrzenie na dynamiczny świat rapu.

Abradab w pierwszej zwrotce stawia się w pozycji mistrza ceremonii, pełnego pomysłów, niczym "bletek", łączącego różnorodne środowiska, tak jak legendarny król Łokietek zjednoczył dzielnice. Używa języka pełnego siły i pewności siebie – "Duży kaliber, ja pociągam za cyngle", sugerując, że jego rap ma realny wpływ i jest precyzyjny. Metafora rapu jako "uniwerku" z "kolokwium o opium" oraz nacisk na praktykę zamiast teorii, podkreśla jego autentyczność i niezależność od akademickich ram, lecz wymaga prawdziwych umiejętności. Odrzucenie "czesnego" i "pensji" na rzecz "rozwoju" sygnalizuje priorytet artystycznego doskonalenia nad komercyjnym zyskiem, choć w wywiadach Abradab przyznawał, że bycie zawodowcem wymagało zmierzenia się z finansowymi trudnościami. Podkreśla jednak, że najważniejsze jest robienie tego, co się kocha.

Refren, który pojawia się kilkukrotnie, wypowiadany przez Jokę, jest kwintesencją polskiego rapu. "Nasz rap jest dużym chłopcem / Urodzonym tam ale wychowanym w Polsce" doskonale oddaje korzenie gatunku w Stanach Zjednoczonych i jego adaptację oraz rozwój w polskiej rzeczywistości. Zmagania z niezrozumieniem ("Ignoranci mają go za czarną owcę") i jego niezaprzeczalna siła przebicia ("Ale owca daje radę widać ją na łące") malują obraz gatunku, który mimo początkowych oporów, zakorzenił się w społeczeństwie. Obraz "syna zarywającego noce" i "córki bawiącej się poligamicznym dzwonkiem" to zadziorna prowokacja, mająca na celu ukazanie wszechobecności i pociągającego, wręcz subwersywnego charakteru rapu dla młodego pokolenia, często wbrew woli rodziców.

W drugiej zwrotce Abradab kontynuuje myśl o rapie jako nauce, podkreślając jego rosnące znaczenie i wpływ. Wers "Będzie jeszcze większy blues, tylko pukać / Fiskus cieszyć się będzie, a pies wszędzie niuchać" przewiduje zarówno komercyjny sukces, który przyniesie dochody państwu, jak i zwiększoną kontrolę, być może wynikającą z kontrkulturowego charakteru hip-hopu. Słowa o "praktyce poddańczej" i "coraz lepszych pipach na teledysku" mogą być sarkastycznym komentarzem na temat komercjalizacji i ulegania trendom, które spłycają przekaz, jednocześnie jednak przyznaje, że "trzeba żyłkę mieć gospodarczą". Abradab, zawsze ceniący oryginalność, w tym fragmencie ostrzega przed upadkiem stylu i brakiem autentyczności, wytykając "słabych MC, słabych jakby pili ocet". On sam zaś, jako "pan", podwaja dystans, zdobywając uznanie i pieniądze.

Ostatnia zwrotka Joki to osobista opowieść o początkach, zarówno jego własnych, jak i psychorapu w Polsce. Joka (Michał Marten), który, jak jego brat, był cenionym raperem z Kaliber 44 i pionierem nurtu hardcore psycho-rap, zmarł w maju 2025 roku. W swoim tekście wspomina, że "gdy byłem małym chłopcem to wszystko było proste", ale jego droga artystyczna była "konsekwentnym postępem w schodzeniu na manowce", co miało dać początek polskiemu psychorapowi, charakteryzującemu się ostrą i bezkompromisową liryką. Joka odnosi się do stereotypów, z którymi spotykali się raperzy – "mówili o mnie łobuz, bo szerokie miałem spodnie i strzygłem się na globus". Jego dojrzewanie wiązało się z ambicją "burzenia murów" i "zmiany prawa, żeby móc sobie zakurzyć", co jest jawnym nawiązaniem do walki o legalizację marihuany, tematu często obecnego w hip-hopie. Joka podkreśla, że mimo postrzegania jego działań jako "walki z wiatrakami", miał w ręku "granat i odwagę, by go rzucić", symbolizując potężną siłę oddziaływania i gotowość do podejmowania trudnych wyzwań.

W sumie utwór "Rap to nie zabawa już" jest wielowymiarową opowieścią o hip-hopie, jego narodzinach, ewolucji i miejscu w polskiej kulturze. Jest to refleksja o buncie, autentyczności, dążeniu do rozwoju oraz nieuchronnym zderzeniu sztuki z komercją i oczekiwaniami społecznymi. Abradab i Joka, z perspektywy doświadczonych weteranów, dostarczają słuchaczom zarówno dawkę pewności siebie i dumy ze swojego dorobku, jak i krytyczne spojrzenie na otaczającą ich rzeczywistość.