Interpretacja Być wszędzie, gdzie nas nie ma - Zbigniew Gniewaszewski

Piosenka „Być wszędzie, gdzie nas nie ma” w wykonaniu Zbigniewa Gniewaszewskiego to utwór głęboko osadzony w refleksji nad pragnieniem ucieczki i poszukiwania autentyczności. Choć interpretacje tekstów Jonasza Kofty, autora słów do tej piosenki, bywają złożone, w tym przypadku przesłanie wydaje się być uniwersalne i niezwykle poruszające. Muzykę skomponował Antoni Kopff. Utwór zyskał popularność pod koniec lat 80., będąc prezentowanym między innymi w programie „Telewizyjna Lista Przebojów” w 1987 roku. Rok później znalazł się na kompilacyjnym albumie „Wieczór Kawalerski (Piosenki Antoniego Kopffa)” wydanym przez Polskie Nagrania Muza.

Centralnym punktem utworu jest tęsknota za miejscem, które jest poza zasięgiem obecnej rzeczywistości – nie tyle fizycznym, co duchowym lub mentalnym. Podmiot liryczny wyraża to już w pierwszych strofach: „Chciałbym umieć być jak wiatr / I rozumieć cały świat”. Wiatr, będący symbolem wolności, niezależności i wszechobecności, reprezentuje tu pragnienie uwolnienia się od ziemskich ograniczeń, osiągnięcia stanu całkowitego zrozumienia i harmonii z otoczeniem. To nie jest jednak bierne marzenie; to aktywna postawa otwarcia na subtelne sygnały świata, słuchanie „co mi powie szelest traw”. Następnie pojawia się potrzeba dystansu i samotności, by przemyśleć sens własnego istnienia: „Chciałbym odejść, odejść tam / Gdzie naprawdę będę sam / Nad płynącą wolno strugą / Swoich dni obmyśleć plan”. To poszukiwanie osobistej przestrzeni do intymnej refleksji, z dala od zgiełku i presji.

Refren „Być wszędzie, gdzie nas nie ma / To temat na poemat” ujmuje sedno egzystencjalnej tęsknoty. „Tam, gdzie nas nie ma”, to miejsce, które nie jest skażone naszą obecnością, naszymi problemami, ani ograniczeniami. Jest to przestrzeń idealizowana, gdzie „staje czas”, co symbolizuje wyzwolenie od pośpiechu i przemijania, a zarazem utopię – bo czyż można jednocześnie być i nie być? Ta antynomia podkreśla głębię pragnienia oderwania się od tego, co znane i uciążliwe. „Tęsknota jest jak trema” to niezwykle trafna metafora. Tęsknota często bywa mylona z nostalgicznym sentymentem, ale Kofta ukazuje ją jako uczucie pełne napięcia, niepokoju, a nawet lęku przed tym, co nieznane lub nieosiągalne, podobne do tremy przed ważnym występem. Podmiot liryczny pragnie „wpisywać w schemat wolny wiatr”, co oznacza próbę zintegrowania tego nieograniczonego, wolnego elementu z uporządkowanym życiem, nadania wolności pewnej struktury, co jest kolejnym paradoksem.

Dalsze zwrotki piosenki precyzują, od czego podmiot liryczny chce uciec. „Gdzie mnie nie ma, pójdę tam / Do stracenia wiele mam / Swą bezsenność w wielkim bloku / Szary bezsens swoich spraw” to obraz typowy dla życia w miejskim środowisku, szczególnie w realiach późnego PRL-u, gdy wiele osób odczuwało stagnację, szarość i brak perspektyw. Jonasz Kofta, jako wrażliwy obserwator rzeczywistości, doskonale oddał te nastroje. "Wielki blok" i "szary bezsens" stają się symbolami rutyny, alienacji i poczucia uwięzienia w powtarzalnych, pozbawionych głębszego sensu czynnościach. Zbigniew Gniewaszewski, artysta znany z umiejętności oddawania emocji swoim głosem o szerokiej skali, z pewnością potrafił nadać tym słowom odpowiednią wagę.

W ostatniej zwrotce pojawia się nadzieja na odnalezienie ukojenia: „Kiedyś pójdę, minę próg / Nagie pole, siana stóg / Uspokoję swój niepokój / Moją drogą, wiele dróg”. Obrazy natury – „nagie pole”, „siana stóg” – kontrastują z miejskim, „szarym bezsensem”, oferując wizję prostoty, spokoju i powrotu do korzeni. „Minąć próg” to symboliczny akt przekroczenia granicy między dotychczasowym życiem a nową, upragnioną rzeczywistością. Końcowe stwierdzenie „Moją drogą, wiele dróg” sugeruje, że poszukiwanie wewnętrznego spokoju i celu jest procesem indywidualnym i może przybierać różne formy.

Chociaż w dostępnych źródłach brak jest szczegółowych wypowiedzi Zbigniewa Gniewaszewskiego na temat osobistej interpretacji tego konkretnego utworu, jego wykonanie doskonale oddaje melancholijny, a zarazem pełen nadziei ton tekstu Kofty. Artysta, którego biografia na Last.fm wspomina o aktywności w latach 80. i 90., koncertach z czołowymi postaciami polskiej estrady oraz licznych nagraniach, był częścią muzycznej sceny, która często poruszała tematy tęsknoty za wolnością i lepszą przyszłością w kontekście ówczesnej rzeczywistości polityczno-społecznej. „Być wszędzie, gdzie nas nie ma” pozostaje więc nie tylko osobistym wyznaniem pragnienia ucieczki, ale i subtelnym echem szerszych nastrojów społecznych schyłku PRL, gdzie marzenia o innym, lepszym życiu były szczególnie silne. Piosenka, mimo upływu lat, wciąż rezonuje z uniwersalnym poszukiwaniem sensu, autentyczności i wewnętrznego spokoju.