Interpretacja Elmegyek - Máté Péter

Piosenka „Elmegyek” autorstwa Máté Pétera, ikony węgierskiej muzyki pop, to utwór przesiąknięty głębokim smutkiem, rozpaczą i niezachwianą nadzieją, który na trwałe wpisał się w kanon węgierskich szlagierów. Wydany w 1976 roku na debiutanckim albumie artysty Éjszakák és nappalok, a następnie ponownie na kompilacji o tym samym tytule w 1984 roku, szybko zyskał status kultowego, zdobywając serca słuchaczy na Węgrzech i poza nimi. Słowa do muzyki skomponowanej przez Máté Pétera napisał S. Nagy István.

Utwór rozpoczyna się poruszającą metaforą, która od razu wprowadza w emocjonalny świat podmiotu lirycznego: „Egy kis patak mindig rohant, s egyre csak énekelt. Egy sziklafal útjába állt, s a dalnak így vége lett.” (Mały strumyk zawsze pędził i wciąż śpiewał. Skała stanęła mu na drodze, i tak pieśni nadszedł koniec). Ten obraz, rzeki, której naturalny nurt i radosny śpiew zostają brutalnie przerwane przez przeszkodę, doskonale odzwierciedla stan wewnętrzny bohatera. Dalej śpiewa: „Én is így lettem néma víztükör, Mikor tőlem elmentél.” (Ja też stałem się niemym lustrem wody, Kiedy odeszłaś ode mnie). Strumień, symbol życia, radości i ekspresji, zamienia się w nieruchome, milczące lustro. To przejście od dynamicznego „śpiewania” do statycznego „nietego lustra wody” symbolizuje utratę witalności, wewnętrznej harmonii i zdolności do odczuwania radości, która nastąpiła po odejściu ukochanej osoby. Świat bohatera pogrąża się w ciemności: „Nekem többé már a Nap sem tündököl, Csak ha újra megjönnél.” (Dla mnie Słońce już nie świeci, Tylko jeśli znowu przyjdziesz). Jest to wyraz totalnego załamania i poczucia, że bez ukochanej osoby życie straciło wszelki sens i blask. Słońce, uniwersalny symbol życia i szczęścia, przestało istnieć w jego świecie.

Refren, „Elmegyek, elmegyek, milyen úton indulok, még nem tudom. Elhagyom otthonom, még a jóbarátoktól sem búcsúzom. Elmegyek, elmegyek, igen megkereslek én, bármerre jársz. Nem tudom, hogy merre vagy, mégis úgy érzem, hogy engem egyre vársz.” (Odejdę, odejdę, jaką drogą pójdę, jeszcze nie wiem. Opuszczę swój dom, nawet z dobrymi przyjaciółmi się nie pożegnam. Odejdę, odejdę, tak, znajdę cię, gdziekolwiek jesteś. Nie wiem, gdzie jesteś, a jednak czuję, że ciągle na mnie czekasz), ukazuje desperację i determinację podmiotu lirycznego. Jest to akt bezwarunkowego poświęcenia, decyzja o porzuceniu wszystkiego – domu, przyjaciół, znanego życia – w imię jednej jedynej misji: odnalezienia utraconej miłości. Brak konkretnego planu („jaką drogą pójdę, jeszcze nie wiem”) podkreśla impulsywność i emocjonalność tej decyzji, a także totalne zdesperowanie. Jednocześnie niezwykłe jest to, że pomimo niewiedzy o miejscu pobytu ukochanej, bohater czuje silną intuicyjną więź, wierząc, że jest wyczekiwany. To poczucie nadziei, choć irracjonalne, stanowi jedyny punkt oparcia w jego rozbitym świecie.

Druga zwrotka rozwija temat utraty, koncentrując się na konkretnym czasie rozstania: „Vasárnap volt, vasárnap volt, amikor elhagytál. Nekem te nem, csak az a nap, vasárnap volt, meghalt már.” (Była niedziela, była niedziela, kiedy mnie opuściłaś. Dla mnie nie ty, tylko ten dzień, niedziela, umarła już). Niedziela, tradycyjnie dzień odpoczynku, radości i świąt, staje się „umarłą niedzielą”, symbolem straty i żałoby. To pokazuje, jak głęboko odejście wpłynęło na życie podmiotu lirycznego, zacierając granice między dniami i odbierając im dawne znaczenie. Alternatywna wersja drugiej zwrotki intensyfikuje ten obraz: „Azóta én minden napon feketével írok már. Látod így vitted el a színeket, Mikor tőlem elmentél. Nekem többé már nem lesznek ünnepek, Csak ha újra megjönnél.” (Od tego czasu każdego dnia piszę już czarnym tuszem. Widzisz, tak zabrałaś kolory, Kiedy odeszłaś ode mnie. Dla mnie już nie będzie świąt, Tylko jeśli znowu przyjdziesz). Utrata barw i końca wszelkich świąt to sugestywne obrazy wskazujące na totalną pustkę i brak radości, dominujące w życiu bohatera. Każdy dzień jest naznaczony żałobą, a powrót kolorów i świętowania jest możliwy tylko dzięki powrotowi ukochanej.

Máté Péter, jako kompozytor i wykonawca blisko 150 piosenek, słynął z umiejętności tworzenia utworów o głębokim ładunku emocjonalnym. Jego charakterystyczny głos i styl pianistyki dodawały jego kompozycjom niezaprzeczalnej autentyczności. W czasach Węgierskiej Republiki Ludowej, w tzw. „erze Kádára”, muzyka Máté Pétera dostarczała słuchaczom ucieczki i możliwości identyfikacji z uniwersalnymi uczuciami. Węgierski magazyn Origo w artykule z 2006 roku nazwał „Elmegyek” „prawdziwym przebojem marzeń” i podkreślił, że utwór, nawet po dziesięcioleciach, pozostaje niezwykle wpływowy w węgierskiej muzyce rozrywkowej. Ta piosenka, będąca świadectwem niezłomnej miłości i rozpaczy, przemawia do słuchaczy przez pokolenia, ponieważ porusza uniwersalne tematy straty, tęsknoty i nadziei na odnalezienie ukochanej osoby. Popularność utworu wykroczyła poza granice Węgier, stając się światowym hitem w interpretacji Sylvie Vartan pod tytułem „Nicolas” w 1979 roku, sprzedając się w blisko milionie egzemplarzy. To świadczy o tym, że jego emocjonalne przesłanie jest ponadczasowe i zrozumiałe w różnych kulturach. Máté Péter, choć zmarł przedwcześnie w wieku 37 lat, pozostawił po sobie dziedzictwo, w którym „Elmegyek” świeci najjaśniej, będąc nie tylko piosenką, ale świadectwem ludzkiego serca, które w obliczu straty nie przestaje wierzyć w ponowne spotkanie.