Interpretacja Papaya - Urszula Dudziak

„Papaya” Urszuli Dudziak to utwór, który wymyka się konwencjonalnym definicjom piosenki, stanowiąc fascynujące studium muzycznej improwizacji i globalnego fenomenu. Jego tekst, składający się niemal wyłącznie ze skatowanych wokaliz i onomatopeicznych dźwięków – "Dibidibidip!", "tabababada!", "piruriury!" – z jednym tylko, powtarzającym się słowem "PAPAYA!" – jest świadectwem niezwykłej wirtuozerii i kreatywności wokalnej artystki. Urszula Dudziak, znana z pięciooktawowej skali głosu i awangardowego podejścia do jazzu, wykorzystuje swój głos jako instrument, przekraczając granice tradycyjnego śpiewu i eksplorując jego brzmieniowe możliwości, często z użyciem elektroniki.

Geneza utworu jest równie intrygująca. „Papaya” powstała spontanicznie w 1975 roku podczas trasy koncertowej Urszuli Dudziak i Michała Urbaniaka, jej ówczesnego męża i współkompozytora utworu, w drodze z Nowego Jorku do Kalifornii. Michał Urbaniak „wyplumkał” prostą melodię na pianinie podczas nudy na przyjęciu u znajomych, którą następnie zaprezentował Urszuli Dudziak w samochodzie, a ta zaczęła do niej improwizować. Początkowo piosenka miała nosić tytuł „Wiaderko radości” („Bucket of Joy”), jednak finalnie została nazwana „Papaya” – inspiracją dla nazwy był nowojorski bar „Papaya King” na Broadwayu, gdzie Urbaniak pijał świeże soki owocowe. Ta egzotyczna nazwa idealnie oddaje radosny, słoneczny i uniwersalny charakter kompozycji, której foniczne brzmienie doskonale współgra z bezsłowną naturą utworu.

Piosenka ukazała się na albumie „Urszula” w 1975 roku i, choć początkowo była znana głównie w Stanach Zjednoczonych i Polsce, szybko zdobyła popularność w innych regionach świata. W 1976 roku stała się motywem przewodnim brazylijskiej telenoweli „Anjo Mau”, co przyniosło jej sukces w Brazylii i Meksyku, gdzie przez pewien czas utrzymywała się w pierwszej dziesiątce list przebojów. Jednak prawdziwy, globalny fenomen „Papaya” nastąpił ponad 30 lat później, w grudniu 2007 roku, kiedy to filipiński teleturniej „Umagang Kay Ganda” (znany również jako „Pilipinas, Game Ka Na Ba?”) zaczął wykorzystywać ją jako motyw muzyczny. Po każdej poprawnej odpowiedzi uczestnika quizu, rozbrzmiewała „Papaya”, a publiczność wykonywała charakterystyczny „Papaya Dance”.

Ten niespodziewany zwrot akcji sprawił, że „Papaya” i związany z nią taniec stały się globalnym wirusem internetowym, rozprzestrzeniając się od Filipin, przez Azję i Amerykę Łacińską, aż po Stany Zjednoczone i Europę. Setki filmów z „Papaya Dance” zalewały YouTube’a, pokazując ludzi z różnych środowisk – od żołnierzy filipińskiej armii, przez więźniów, po pracowników hipermarketów – tańczących do tego energicznego utworu. Media na świecie porównywały ten fenomen do takich hitów tanecznych jak „Macarena” czy „Lambada”. Sama Urszula Dudziak w wywiadach wyrażała radość i zaskoczenie z tak olbrzymiej i spóźnionej popularności swojego utworu. Podkreślała, że jej muzyka, wolna od barier językowych, przemawia do ludzi na całym świecie, niosąc ze sobą pozytywną energię i radość. Jak sama artystka zauważyła, w krajach południowych ludzie doceniają pogodny, kojący i wręcz terapeutyczny charakter „Papayi”.

Sukces „Papayi” jest dowodem na to, jak muzyka może żyć własnym życiem, niezależnie od pierwotnych intencji twórców, i jak uniwersalna jest potrzeba wspólnego celebrowania radości poprzez ruch i dźwięk. Choć Urszula Dudziak musiała podjąć kroki prawne w związku z nielegalnym wykorzystaniem utworu przez filipiński teleturniej, to globalny szał na „Papayę” pozostaje dla Polaków powodem do dumy i symbolem niezwykłej, spontanicznej siły muzyki, która potrafi porwać cały świat bez słów, jedynie za pomocą rytmu i głosu. W „Papayi” Dudziak udowodniła, że ludzki głos, nawet bez tekstu, może być niezwykle sugestywnym i energetycznym narzędziem, wprowadzającym słuchaczy w wiek kosmosu dźwięków.