Interpretacja El Condor Pasa (If I Could) - Simon & Garfunkel

"El Condor Pasa (If I Could)" duetu Simon & Garfunkel to utwór, który zyskał globalną sławę, będąc jednak o wiele starszy i mający głębokie korzenie w kulturze andyjskiej. Oryginalna melodia, znana jako "El Cóndor Pasa", jest orkiestrowym utworem z zarzueli (rodzaju operetki) o tym samym tytule, skomponowanej w 1913 roku przez peruwiańskiego kompozytora Daniela Alomíę Roblesa. Jest to melodia oparta na tradycyjnej muzyce andyjskiej, a w 2004 roku Peru uznało ją za część swojego dziedzictwa kulturowego.

Paul Simon po raz pierwszy usłyszał tę melodię w 1965 roku w Paryżu, podczas występu południowoamerykańskiej grupy Los Incas. Zafascynowany nią, Paul Simon zaprzyjaźnił się z zespołem, a później nawet koncertował z nimi i wyprodukował ich pierwszy amerykański album. Kiedy zapytał o możliwość wykorzystania utworu w swojej twórczości, dyrektor grupy, Jorge Milchberg, błędnie odpowiedział, że jest to tradycyjna peruwiańska kompozycja ludowa.

Simon & Garfunkel nagrali swoją wersję pod tytułem "El Condor Pasa (If I Could)" w 1970 roku, włączając ją do swojego ostatniego studyjnego albumu Bridge over Troubled Water. W ich wersji wykorzystano instrumentalny podkład Los Incas, do którego Paul Simon dopisał własne angielskie słowa. W tekście piosenki Paul Simon wyraża głębokie pragnienie wolności i transcendencji, kontrastując je z ograniczoną i często przygnębiającą ludzką egzystencją.

Pierwsze dwie strofy, "I'd rather be a sparrow than a snail / Yes I would, if I could, I surely would" oraz "I'd rather be a hammer than a nail / Yes I would, if I only could, I surely would", od razu ustalają ton. Wróbel symbolizuje szybkość, lekkość i możliwość swobodnego latania wysoko ponad wszystko, w przeciwieństwie do ślimaka, który jest uwiązany do ziemi i porusza się wolno. Młotek reprezentuje sprawczość, bycie siłą napędową, narzędziem do tworzenia zmian, w odróżnieniu od gwoździa, który jest bierny, wbity w ziemię i zależy od zewnętrznych sił. To pragnienie bycia aktywnym, wolnym i wpływającym na swoje otoczenie jest centralnym motywem utworu.

Kolejna strofa, "Away, I'd rather sail away / Like a swan that's here and gone / A man gets tied up to the ground / He gives the world its saddest sound / Its saddest sound", podkreśla tę tęsknotę za ucieczką i przemijaniem z gracją. Łabędź, który "jest i znika", symbolizuje piękno, ulotność i zdolność do opuszczenia miejsca bez śladu. Obraz człowieka "uwiązanego do ziemi" to potężna metafora ludzkiego losu, rutyny, ograniczeń i braku wolności. Paul Simon sugeruje, że takie uwiązanie prowadzi do "najsmutniejszego dźwięku świata", do wewnętrznego krzyku niemożności realizacji najgłębszych pragnień.

Ostatnie strofy powracają do metaforycznych wyborów: "I'd rather be a forest than a street / Yes I would, if I could, I surely would" i "I'd rather feel the earth beneath my feet / Yes I would, if I only could, I surely would". Las symbolizuje naturę, dzikość, życie, różnorodność i niezależność, podczas gdy ulica jest synonimem ludzkiej cywilizacji, ograniczeń, monotonii i sztuczności. Pragnienie "czucia ziemi pod stopami" można interpretować jako powrót do natury, do pierwotnego stanu istnienia, gdzie człowiek jest połączony z naturalnym rytmem życia, z dala od zgiełku i presji współczesnego świata. Całość tekstu jest poniekąd krytyką społeczeństwa, wskazującą, jak wielu z nas zatraciło się w życiu i dało się rozproszyć. Wyraża także pierwotne i głębokie pragnienie życia, które jest nie tylko sensowne, ale i piękne.

Ciekawostką jest, że oryginalne słowa pieśni Daniela Alomíi Roblesa, napisane w języku keczua, języku Imperium Inków, opowiadają o tęsknocie za powrotem do ojczyzny, do Cuzco i Machu Picchu, wzywając potężnego andyjskiego kondora, by go tam zaniósł. Paul Simon, pisząc swoje angielskie słowa, stworzył zupełnie nową, niezwiązaną z pierwotnym kontekstem opowieść. Co więcej, w późniejszym okresie 1970 roku syn Daniela Alomíi Roblesa, Armando Robles Godoy, peruwiański filmowiec, złożył udany pozew o naruszenie praw autorskich przeciwko Paulowi Simonowi. Robles senior opatentował utwór w Stanach Zjednoczonych już w 1933 roku. Godoy stwierdził, że nie żywił urazy do Simona, traktując sprawę jako "nieporozumienie" i "szczery błąd", ponieważ Paul Simon był bardzo szanujący wobec innych kultur. W rezultacie, na liście autorów wersji Simon & Garfunkel widnieją Daniel Alomía Robles, Jorge Milchberg oraz Paul Simon.

Piosenka stała się jednym z globalnych hitów duetu, osiągając 18. miejsce na liście Billboard Pop Singles w USA jesienią 1970 roku. Jej uniwersalne przesłanie o tęsknocie za wolnością i autentycznym życiem rezonuje z ludźmi na całym świecie, czyniąc "El Condor Pasa (If I Could)" ponadczasowym hymnem na rzecz niezależności ducha.