Interpretacja Hiszpańskie dziewczyny - Szanty

Hiszpańskie dziewczyny to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i wzruszających pieśni żeglarskich, która w polskiej interpretacji zyskała status niemalże kultowej. Choć w świadomości wielu funkcjonuje jako rodzima szanta, jest to w rzeczywistości adaptacja tradycyjnego brytyjskiego utworu marynistycznego Spanish Ladies. Jej korzenie sięgają końca XVIII wieku, a pierwsze wzmianki o oryginalnej pieśni pochodzą z dziennika okrętowego HMS Nellie z 1796 roku. Powstanie Spanish Ladies wiąże się z okresem wojen koalicyjnych (1793-1796), kiedy to brytyjska flota, sojusznik Hiszpanii przeciwko rewolucyjnej Francji, cumowała w hiszpańskich portach. Marynarze, wracający do Anglii po długich miesiącach spędzonych na lądzie, często musieli pozostawić tam swoje hiszpańskie żony, kochanki i dzieci, co nadało pieśni głęboko osobisty, nostalgiczny wymiar.

Polska wersja, znana jako Hiszpańskie dziewczyny, została opatrzona słowami autorstwa Andrzeja Mendygrała, który przy tworzeniu tekstu korzystał również z pomocy Grzegorza Wasielewskiego. Utwór ten został spopularyzowany w Polsce przede wszystkim przez zespół Ryczące Dwudziestki, otwierając ich debiutancką płytę Live. Z czasem doczekał się także wielu innych wykonań, m.in. przez EKT Gdynia czy Trzy Majtki. Co ciekawe, melodia Spanish Ladies posłużyła również jako podstawa dla innej polskiej szanty, Oliwskiej szanty.

Tekst Hiszpańskich dziewczyn jest pożegnaniem. To moment rozstania, kiedy to załoga statku handlowego opuszcza ciepłe, słoneczne brzegi Hiszpanii, by wyruszyć w długi i trudny rejs do Anglii. Początkowe strofy, „Żegnajcie nam dziś, hiszpańskie dziewczyny, / Żegnajcie nam dziś, marzenia ze snów”, od razu wprowadzają nastrój smutku i tęsknoty za tym, co ulotne i piękne. Hiszpańskie dziewczyny stają się tu symbolem utraconej beztroski, miłości i chwil wytchnienia od trudów morskiego życia. Są ucieleśnieniem marzeń, które jednak muszą ustąpić prozie obowiązków i powrotu do domu.

Refren, powtarzający się niczym mantra, „I smak waszych ust, hiszpańskie dziewczyny, / W noc ciemną i złą nam będzie się śnił. / Leniwie popłyną znów rejsu godziny, / Wspomnienie ust waszych przysporzy nam sił”, doskonale oddaje rolę pamięci w życiu marynarza. W surowej rzeczywistości morskiej podróży, gdzie dni są długie i monotonne, a noce „ciemne i złe”, to właśnie wspomnienia stają się jedynym źródłem otuchy i siły. Smak ust hiszpańskich dziewczyn to symboliczna iskra nadziei, która pozwala przetrwać tęsknotę i znieść trudy rejsu. Jest to ucieczka w świat fantazji, gdzie emocje i bliskość zastępują fizyczną odległość.

Kolejne zwrotki z niezwykłą precyzją opisują geograficzny szlak powrotny do Anglii. Marynarze, kierując się ku angielskim brzegom, z utęsknieniem wypatrują kolejnych punktów orientacyjnych: „Niedługo ujrzymy znów w dali Cape Deadman / I Głowę Baranią sterczącą wśród wzgórz, / I statki stojące na redzie przed Plymouth. / Klarować kotwicę najwyższy czas już”. Te nazwy – Cape Deadman, Ram’s Head (Głowa Barania), Plymouth, Portland, Wight, Beachy (Beachy Head), Fairlight, Dover i South Foreland Light – to nie tylko topograficzne odniesienia. Są to kamienie milowe na drodze do domu, każdy z nich przybliżający do celu, ale jednocześnie oddalający od hiszpańskiego słońca i wspomnień. Szczegółowe wymienianie tych miejsc potęguje realizm opowieści i pozwala słuchaczowi zanurzyć się w podróż wraz z załogą.

Pieśń w mistrzowski sposób ukazuje konflikt pomiędzy pragnieniem przygody i egzotyki a potrzebą stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa w tym, co znane. Marynarze są ludźmi morza, dla których rejs jest życiem, ale jednocześnie tęsknią za portem, za bliskością, za miłością. Ostatnie zwrotki, mówiące o „bieli skał zębów pod Dover” i „nocy w kubryku wśród legend i bajd”, a także o życiu, które „powoli i znojnie tak płynie nam / Na wodach i w portach przy South Foreland Light”, podsumowują trudną, ale i nieodłączną egzystencję żeglarza. To życie w ciągłym ruchu, pomiędzy lądem a morzem, gdzie jedyną stałą jest tęsknota i niezmienna nadzieja na powrót.

Hiszpańskie dziewczyny to pieśń o uniwersalnych emocjach – o rozstaniu, tęsknocie, wspomnieniach, które dają siłę, oraz o nieodłącznym losie człowieka podróżującego. Jej ponadczasowość i popularność, zarówno w oryginalnej brytyjskiej formie, jak i w polskiej adaptacji, potwierdzają, że tematyka ta rezonuje z ludzkimi doświadczeniami, niezależnie od epoki czy miejsca. Utwór ten, będący częścią bogatej morskiej tradycji, pojawiał się nawet w literaturze, np. w powieści Moby Dick Hermana Melville’a, czy w filmie Szczęki, co świadczy o jego trwałym wpływie na kulturę. Jest to pieśń, która porywa rytmem, ale przede wszystkim porusza duszę, przypominając o słodko-gorzkiej naturze pożegnań i wiecznej nadziei na powrót.