Interpretacja Sama chciała - Seweryn Krajewski

Piosenka "Sama chciała" to poruszające dzieło, będące owocem niezwykłej współpracy Agnieszki Osieckiej, autorki słów, i Seweryna Krajewskiego, kompozytora. Utwór, utrzymany w charakterystycznej stylistyce bossa novy, z łatwością urzeka subtelną melodią i melancholijnym nastrojem, który doskonale współgra z refleksyjnym tekstem. Powstał w 1981 roku, pierwotnie na potrzeby filmu "Jan Serce" w reżyserii Radosława Piwowarskiego. Co ciekawe, Osiecka napisała go z myślą o Maryli Rodowicz, która rzeczywiście nagrała go dla Polskiego Radia w 1982 roku. Wiele lat później, bo w 1992 roku, utwór trafił na płytę Krystyny Jandy "Guma do żucia", a to właśnie Janda miała przynieść tekst Krajewskiemu. Sam kompozytor zaśpiewał go dla Polskiego Radia w 1986 roku, a następnie umieścił na swojej płycie "Części zamienne" z 1989 roku.

Tekst piosenki kreśli portret kobiety, której życie zdaje się być naznaczone pewną pasywnością i brakiem silnej woli, choć refren "Sama chciała, sama chciała..." przewrotnie sugeruje świadomy wybór, a może raczej fatalistyczne pogodzenie się z losem. Narracja prowadzi nas przez kolejne etapy egzystencji, od narodzin po śmierć, z subtelnie zarysowanym poczuciem niespełnienia.

Pierwsza zwrotka, "Tak się urodzić w niedzielę wieczór, / Nie chcieć, nie poczuć, nie przeczuć, / Być jak przesyłka, jak paczka mała, / Sama chciała, sama chciała...", maluje obraz narodzin bez własnego zaangażowania, niemal mimowolnych. Porównanie do "przesyłki, jak paczki małej" podkreśla bierność podmiotu lirycznego, który przychodzi na świat niczym przedmiot. Refren w tym kontekście może brzmieć ironicznie, jako komentarz do pierwotnego, nieuświadomionego "chcenia" bycia, albo smutne podsumowanie braku wpływu na swój początek.

Dalej, w drugiej strofie, "Tak chodzić do szkół wszędzie po troszku, / Myśli i nerwy mieć w proszku, / Znaleźć i zgubić, co matka dała, / Sama chciała, sama chciała...", piosenka opisuje fragmentaryczną edukację i wewnętrzny chaos ("myśli i nerwy mieć w proszku"). Utrata tego, "co matka dała", może symbolizować zatracenie korzeni, wartości, czy też wrodzonej wrażliwości. Jest to kolejna scena z życia, gdzie bohaterka zdaje się bezwolnie dryfować, gubiąc istotne elementy swojej tożsamości.

Trzecia zwrotka wprowadza wątek miłosny, naznaczony rozczarowaniem i powierzchownością: "Tak się niemądrze w niemądrych kochać, / Nie trwać, nie czekać, nie szlochać, / Potem zazdrościć tej, co płakała, / Sama chciała, sama chciała...". Jest to miłość bez głębi, bez trwałego zaangażowania i cierpienia. Gorzka zazdrość wobec tych, którzy potrafili przeżywać uczucia w pełni, nawet jeśli wiązało się to z bólem ("tej, co płakała"), uwydatnia pustkę w życiu bohaterki. To pragnienie odczuwania, nawet negatywnych emocji, świadczy o pewnym rodzaju tęsknoty za pełnią, której jednak świadomie lub nieświadomie unikała.

Czwarty fragment, "Tak się na dobre rozlubić w tobie, / Z żalu za tobą wypłowieć, / Być nazbyt cicha lub nazbyt śmiała, / Sama chciała, sama chciała...", sugeruje moment głębszego uczucia, które jednak prowadzi do cierpienia i blaknięcia ("z żalu za tobą wypłowieć"). Postać staje się zmienna, balansująca między skrajnościami – "nazbyt cicha lub nazbyt śmiała". To kolejna odsłona życia, gdzie pozornie silne uczucie ostatecznie prowadzi do rozmycia tożsamości i wewnętrznego wyniszczenia. Podkreśla to mistrzostwo Osieckiej w operowaniu metaforą, gdzie emocje manifestują się fizycznie.

Ostatnia zwrotka przynosi ostateczne rozwiązanie: "Tak nagle ustać w niedzielę wieczór, / Nie czuć, nie poczuć, nie przeczuć, / Wśród jasnych buków zasnąć jak skała, / Sama chciała, sama chciała...". Śmierć następuje równie niespodziewanie i bezwolnie, jak narodziny, w ciszy i bez świadomości. Obraz zasypiającej "jak skała" wśród buków ewokuje spokój, ale i ostateczną obojętność. Całe życie, od początku do końca, zdaje się być naznaczone brakiem prawdziwej inicjatywy i akceptacją zewnętrznych warunków.

"Sama chciała" to piosenka o wyborach – tych dokonanych i tych zaniechanych, o ciężarze wolnej woli i konsekwencjach jej braku. Refren może być interpretowany jako gorzkie przypomnienie, że choć los często wydaje się niezmienny, to w wielu momentach mieliśmy szansę wpłynąć na własną ścieżkę. To również melancholijna refleksja nad przemijaniem i kruchością życia, tematy często obecne w twórczości Agnieszki Osieckiej i Seweryna Krajewskiego.

Utwór ten, dzięki uniwersalności przekazu i emocjonalnej głębi, doczekał się wielu interpretacji. Oprócz Maryli Rodowicz, Krystyny Jandy i Seweryna Krajewskiego, śpiewały go m.in. Dorota Osińska podczas 24. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu w 2004 roku oraz Magdalena Kumorek, która zdobyła nagrodę na festiwalu "Pamiętajmy o Osieckiej", zaczynając nim swój koncert. To świadczy o jego trwałej wartości i zdolności do poruszania kolejnych pokoleń słuchaczy.