Interpretacja Karpacka Brygada - Paweł Prokopieni

Karpacka Brygada to nie tylko pieśń marszowa, ale prawdziwy hymn polskiego żołnierza-tułacza z okresu II wojny światowej, symbolizujący niezłomną wolę walki o wolną Polskę i zjednoczenie rozproszonych po świecie rodaków. Choć często kojarzony z wybitnym śpiewakiem Pawłem Prokopienim, który rozsławił utwór swoim wykonaniem, to autorem słów i muzyki jest Marian Hemar, wybitny polski poeta, satyryk i kompozytor. Hemar stworzył tę pieśń w 1941 roku, w Latrun w Palestynie, będąc wówczas starszym strzelcem w Wydziale Oświatowym Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Sam Prokopieni, znakomity bas-baryton, rzeczywiście służył w SBSK, a później w II Korpusie Polskim generała Andersa, dając liczne koncerty dla żołnierzy na Bliskim Wschodzie i we Włoszech, i stał się jednym z najbardziej znanych wykonawców tego utworu, obok Czerwonych maków na Monte Cassino.

Tekst piosenki rozpoczyna się od wyliczenia niezwykle różnorodnych miejsc pochodzenia żołnierzy: „Myśmy tutaj szli z Narwiku! My przez Węgry! A my z Czech! Nas tu z Syrii jest bez liku A nas z Niemiec zwiało trzech!”. Te wersy doskonale oddają przejmującą rzeczywistość Polaków, którzy po klęsce wrześniowej 1939 roku, w różny sposób, często brawurowo, uciekali z okupowanej ojczyzny. Szlak z Narwiku nawiązuje do Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich, która walczyła w Norwegii, a której elementy mogły później zasilić szeregi karpatczyków. Żołnierze ci przedzierali się przez całą Europę – z Węgier, z Czechosłowacji, z Syrii, z Niemiec, przez morza i lasy, by dotrzeć do punktu zbiórki. Tym centralnym punktem była Aleksandria, gdzie formowano polskie jednostki na Bliskim Wschodzie: „Teraz wszyscy do Aleksandrii! Teraz my już wszyscy wraz!”. Ten motyw wspólnego celu i zjednoczenia w tułaczce jest fundamentalny dla zrozumienia ducha Brygady Karpackiej, która została sformowana na mocy rozkazu generała Władysława Sikorskiego 12 kwietnia 1940 roku w syryjskim Homs.

Refren podkreśla ogrom wysiłku i tęsknotę za domem: „Karpacka Brygada! Daleki jest świat Daleki żołnierza tułaczy ślad Daleka jest droga W zawiejach i mgłach Od śniegów Narwiku W libijski piach”. Obrazowo ukazany szlak bojowy, rozciągający się „Od śniegów Narwiku w libijski piach”, jest metaforą niezwykłych trudów i odległości, jakie musieli pokonać polscy żołnierze, od zimnych, północnych frontów po gorące piaski Afryki Północnej, gdzie SBSK wsławiła się bohaterską obroną Tobruku w 1941 roku. To właśnie tam Polacy, wraz z innymi aliantami, zyskali honorowe miano „Szczurów Tobruku”.

Kolejne zwrotki wzmacniają poczucie misji i nadziei: „Maszeruje Brygada, maszeruje Maszeruje co tchu, co tchu! Bo z daleka jej Polska wypatruje Wyczekuje dzień po dniu”. Polska jest tu uosobiona jako matka, naród, który z utęsknieniem i nadzieją wypatruje swoich synów, którzy walczą o jej wolność. Ten głęboki patriotyzm był kluczową cechą żołnierzy Brygady Karpackiej, którzy w większości byli ochotnikami. Warto wspomnieć, że skład SBSK był wyjątkowy – niemal 30% żołnierzy miało wykształcenie średnie lub wyższe, a wielu z nich było przedwojennymi literatami, dziennikarzami czy artystami. Dzięki temu Brygada stała się nie tylko sprawną jednostką wojskową, ale też ośrodkiem polskiego życia społeczno-kulturalnego na Bliskim Wschodzie, wydając prasę, tworząc teatr i chór.

Zakończenie pieśni to przysięga i modlitwa: „Karpacka Brygada Do domów, do chat Do Polski idziemy Przez cały świat! Nie zbraknie na świecie Bezdroży ni dróg Dojdziemy do Polski! Tak daj nam Bóg!”. Te słowa wyrażają niewzruszoną wiarę w ostateczne zwycięstwo i powrót do ojczyzny, mimo świadomości ogromu wyzwań i poświęceń. Dają one nadzieję milionom Polaków cierpiących pod okupacją, stając się symbolem niezłomności w dążeniu do odzyskania niepodległości. W 1942 roku Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich została przeformowana w 3 Dywizję Strzelców Karpackich, która stała się trzonem II Korpusu Polskiego generała Andersa i kontynuowała swój szlak bojowy we Włoszech. Karpacka Brygada pozostaje więc nie tylko pamiątką historyczną, ale również żywym testamentem determinacji i ofiary polskiego żołnierza, który „przez cały świat” dążył do wolnej Polski.