Interpretacja Dial-A-Cliche - Morrissey

"Dial-A-Cliche" Morrisseya to utwór głęboko zakorzeniony w tematyce konformizmu, utraty tożsamości i bólu wynikającego z prób dopasowania się do społecznych oczekiwań. Piosenka, pochodząca z debiutanckiego albumu artysty, Viva Hate z 1988 roku, demaskuje pustkę i okrucieństwo narzucanych stereotypów. Tytułowy "Dial-A-Cliche" odnosi się do popularnych w Wielkiej Brytanii i USA usług telefonicznych, gdzie dzwoniąc, można było uzyskać poradę eksperta, posłuchać muzyki czy przepisów kulinarnych. Morrissey używa tej metafory w sposób sarkastyczny, sugerując, że społeczeństwo oferuje gotowe, sztampowe wzorce zachowań jako uniwersalne recepty na życie.

Tekst rozpoczyna się od obrazu zagubienia: „Further into the fog I fall / well, I was just / following you!” (pol. „Coraz głębiej wpadam we mgłę / cóż, po prostu / szedłem za tobą!”). Podmiot liryczny podąża za kimś, kto symbolizuje normę, autorytet lub społeczne oczekiwania. Ten ktoś wygłasza frazy, które stają się refrenem i kwintesencją utworu: „Do as I do and scrap your fey ways” (pol. „Rób jak ja i porzuć te swoje zniewieściałe maniery”) oraz „grow up, be a man, and close your mealy-mouth!” (pol. „dorośnij, bądź mężczyzną i zamknij tę swoją papkowatą buzię!”). Sformułowanie „scrap your fey ways” jest często interpretowane jako bezpośrednia sugestia, aby Morrissey porzucił swoje postrzegane jako „zniewieściałe” lub „gejowskie” zachowania i styl bycia. To są właśnie owe „dial-a-cliche” – gotowe do użycia, powtarzalne slogany, które mają sprowadzić jednostkę na „właściwą” drogę, drogę zgodną z dominującymi wzorcami męskości i normalności.

Morrissey stawia fundamentalne pytanie o cenę takiego dostosowania: „But the person underneath / where does he go? / does he slide by the wayside? / or...does he just die?” (pol. „Ale osoba pod spodem / dokąd ona idzie? / czy osuwa się na bok? / czy... po prostu umiera?”). To retoryczne pytanie podkreśla tragizm utraty autentycznego ja w pogoni za akceptacją. Podmiot liryczny uświadamia sobie, że jego starania o „uporządkowanie swoich uczuć” i dostosowanie się są daremne, ponieważ ludzie, dla których to robił, „who didn't like you then / and certainly don't like you now” (pol. „którzy nie lubili cię wtedy / i na pewno nie lubią cię teraz”). To gorzkie spostrzeżenie pokazuje bezcelowość rezygnacji z siebie na rzecz tych, którzy i tak nigdy nie obdarzą go prawdziwą sympatią czy zrozumieniem.

Pomimo tego bolesnego odkrycia, presja trwa, a te same frazy – „Do as I do and scrap your fey ways” i „grow up, be a man, and close your mealy-mouth!” – są powtarzane, niczym mechaniczny przekaz z „kliszowej infolinii”. Dochodzi do nich kolejne, równie schematyczne zdanie: „the Safe way is the only way! / there's always time to change, son!” (pol. „bezpieczna droga to jedyna droga! / zawsze jest czas, by się zmienić, synu!”). Te słowa mają uspokajać i zachęcać do konformizmu, sugerując, że zmiana jest zawsze możliwa i zawsze korzystna. Jednak podmiot liryczny odpowiada z rozbrajającą szczerością: „yes well I've changed / but I'm in pain!” (pol. „tak, cóż, zmieniłem się / ale cierpię!”). To zdanie jest sercem utworu, boleśnie kwestionującym obietnicę szczęścia płynącego z dostosowania. Zmiana, wymuszona przez zewnętrzne naciski, nie przyniosła ulgi, lecz ból i wewnętrzne cierpienie, pozostawiając poczucie głębokiej rozpaczy.

Wielu fanów i krytyków interpretuje "Dial-A-Cliche" jako piosenkę autobiograficzną, odzwierciedlającą doświadczenia Morrisseya, zwłaszcza w kontekście jego relacji z ojcem i presji, by stać się „bardziej tradycyjnym” mężczyzną, zamiast „małym piosenkarzem tańczącym na stole”. Morrissey był często postrzegany jako „zniewieściały” lub „książkowy” jeszcze przed erą The Smiths, a ten utwór może być jego odpowiedzią na te stereotypy. Piosenka została napisana i nagrana na początku sesji do Viva Hate w Wool Hall Studios w Bath, w okresie od października do grudnia 1987 roku. Nad nagraniem pracowali Vini Reilly (gitara), Stephen Street (bas, producent) oraz Andrew Paresi (perkusja). Ciekawostką jest, że utwór ten, pomimo swojej głębi, był rzadko wykonywany na żywo czy w audycjach radiowych i telewizyjnych. Wczesne wersje demo zawierały drobne różnice w tekście, na przykład „when you say” zamiast „when you said”.

"Dial-A-Cliche" to zatem przejmująca refleksja nad kosztami bycia sobą w społeczeństwie, które promuje jednomyślność i stygmatyzuje inność. To hymn o bólu, jaki towarzyszy próbom stłamszenia własnej, prawdziwej natury w imię akceptacji, która i tak nigdy nie nadejdzie. Morrissey, ze swoim charakterystycznym pesymizmem i wrażliwością, ukazuje pułapkę konformizmu, z której często nie ma ucieczki, a jedyną konsekwencją jest cierpienie.