Interpretacja A ja nie - Metro

Tekst piosenki „A ja nie” z musicalu „Metro” to głęboka interpretacja buntu jednostki wobec szarej, monotonnej rzeczywistości, w której wielu ludzi tkwi każdego dnia. Utwór, z muzyką Janusza Stokłosy i słowami sióstr Agaty i Maryny Miklaszewskich, stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów tego kultowego polskiego musicalu. Prapremiera „Metra” odbyła się w Teatrze Dramatycznym w Warszawie 30 stycznia 1991 roku. W oryginalnej obsadzie rolę Jana, głównego bohatera i narratora tej pieśni, kreował m.in. Robert Janowski, którego wykonanie na stałe wpisało się w historię polskiego musicalu.

Początkowe strofy utworu bezlitośnie obnażają mechanizm codziennej rutyny: „Po pierwszym śniadaniu biegniecie za metrem, / Powrotny autobus zabiera was z pracy. / Potem szybkie „dobranoc” i parę słów szeptem, / Bez nadziei, że będzie inaczej.” Obraz ten przedstawia życie pozbawione autentycznej pasji, naznaczone powtarzalnością. Ludzie są pochłonięci lekturą „Codziennych gazet, wieczornych dzienników”, wykonują te same czynności o tych samych godzinach, a ich zmęczenie jest tak głębokie, że uciekają się do „Połykanych co wieczór nasennych pastylek”, rzadko znajdując czas nawet na „Bardzo rzadkie wycieczki do kina”.

Narrator, postać Jana, w musicalu jest twórcą i animatorem podziemnego spektaklu, dla którego stacja metra staje się domem, a underground sposobem na życie. Właśnie on w mocnym refrenie deklaruje swój sprzeciw: „A ja nie. Po prostu – nie. / Mnie się to – mnie to się nie podoba.” To kategoryczne odrzucenie konformizmu i życia wbrew sobie. Jan nie chce być „następnym”, który ślepo podąża za utartymi schematami, szukając rozwiązania w labiryncie, który „jest wszędzie zamknięty”. Zdaje sobie sprawę z bezcelowości takiego poszukiwania, widząc, że codzienność innych to niekończące się powtarzanie tych samych gestów i decyzji: „Codziennie bez zmiany i wczoraj i jutro, / Żyjecie dokładnie tak samo, jak dziś.”

Bohater jest świadomy, że jego nonkonformistyczna postawa spotyka się z niezrozumieniem. Społeczeństwo nazywa go „odmieńcem”, co „brzmi jak skazany”. Jednak dla niego to świadomy wybór, nie wynik impulsywności czy odurzenia („Sam to sobie wybrałem, nie byłem naćpany.”). Refleksja „A może to luksus, żyć tylko pięć lat” jest niezwykle sugestywna – sugeruje, że krótka, ale pełna pasji i wolności egzystencja jest cenniejsza niż długie życie w zniewoleniu. To pytanie: „Czy ktoś spytał na jaki chce świat?” podkreśla, jak często ludzie są wrzucani w narzuconą rzeczywistość bez możliwości wyboru, co z kolei wzmacnia determinację Jana w kreowaniu własnego, niezależnego uniwersum.

W ostatniej części utworu następuje zwrot w kierunku wewnętrznego świata i marzeń. To tam, gdzie zewnętrzna rzeczywistość zawodzi, Jan odnajduje ukojenie i prawdę: „Teraz śnię, po prostu śnię, / W zmęczonej wyobraźni. / W ogrodzie wewnątrz mnie, / Skulony w moim śnie, / Tylko to mi się zdarza naprawdę.” Sen staje się jedyną autentyczną rzeczywistością, sanktuarium, w którym rozkwita piękno „Gęstych traw, kołyszących o zmierzchu. / Ogrodów pełnych kwiatów / Po deszczu...”. To metafora wewnętrznej wolności, kreatywności i nadziei, które stanowią alternatywę dla jałowej egzystencji. Niezależnie od okoliczności, bohater deklaruje, że „Gdyby tak, móc jeszcze raz / To zrobił bym to samo”, co tylko utwierdza w przekonaniu o sile jego wewnętrznych przekonań.

Piosenka „A ja nie” to esencja przesłania „Metra” – musicalu o młodych artystach, którzy, odrzuceni przez komercyjny świat, tworzą własną sztukę na peronach metra, szukając szczęścia w marzeniach i prawdziwej miłości. Musical ten, wyprodukowany przez Wiktora Kubiaka, w reżyserii Janusza Józefowicza, stał się prawdziwym fenomenem, wystawianym przez ponad trzydzieści lat i obejrzanym przez ponad 2 miliony widzów. Wielu artystów, jak Edyta Górniak czy Katarzyna Groniec, rozpoczęło w nim swoje kariery, a ich sukces jest świadectwem uniwersalności i ponadczasowości przesłania „Metra”. „A ja nie” pozostaje potężnym hymnem na cześć indywidualności, wolności wyboru i wiary w moc własnych marzeń, które – jak w przypadku Jana – stają się prawdziwym światem.