Interpretacja Bilard (L'amour boiteux) - Maria Tokarska

Piosenka Marii Tokarskiej pt. "Bilard (L'amour boiteux)" to klasyczny przykład kupletu, utworu charakterystycznego dla teatrów rewiowych i kabaretów początku XX wieku, często o lekkim, zabawnym, a niekiedy też nieco cynicznym tonie. Oryginalnie przypisywany Harry'emu Fragsonowi, piosenka ta, na pozór traktująca o zasadach gry w bilard, w rzeczywistości stanowi wyszukaną metaforę miłosnych relacji, a zwłaszcza tych, które noszą znamiona tytułowego „L’amour boiteux”, czyli „kulawego” lub „chromego uczucia”. Tytuł ten od razu wskazuje na nieidealny, być może skomplikowany lub naznaczony pewnymi defektami rodzaj miłości, o którym artystka śpiewa w zawoalowany sposób.

Tekst zaczyna się od wychwalania bilarda jako "najprzyjemniejszej" gry, jednocześnie podkreślając konieczność znajomości zasad dla tych, którzy chcą grać "umiejętnie". Już tutaj możemy dostrzec paralelę do życia uczuciowego – choć miłość może wydawać się spontaniczna i przyjemna, prawdziwe mistrzostwo w jej uprawianiu wymaga świadomości pewnych reguł i ostrożności. Porada, by grający "kij obejrzał", sprawdzając, czy nie jest uszkodzony i czy "silna skuwka", jest symbolicznym odniesieniem do konieczności samopoznania i oceny własnych „narzędzi” w miłosnej grze – czy jesteśmy gotowi, czy nie mamy w sobie ukrytych „wad”, które mogłyby zaszkodzić relacji.

Piosenkarka z dużą pewnością siebie zaprasza do nauki, deklarując, że "dobrze w bilard gram" i że może "lekcję dać". Jej postawa to postawa doświadczonej uwodzicielki lub osoby obeznanej z zawiłościami życia. Oferuje ona naukę, która ma zagwarantować, że jej „uczeń” będzie "celny, wytrzymały" i nie "przegra partii". To wyraźne zaproszenie do podjęcia ryzyka, ale pod jej przewodnictwem, co sugeruje, że nie każda miłosna rozgrywka jest taka sama. Sugestia, że po jej lekcjach nikt "z żadną inną ten nie zechce grać", to zuchwała deklaracja jej dominacji i niezwykłej biegłości w sztuce miłosnej gry, która ma być tak satysfakcjonująca, że inne opcje przestają mieć znaczenie.

Kolejne zwrotki przechodzą do bardziej szczegółowych „zasad gry” – "Trącaj bilę z całą siłą / Zawsze prosto, nie z ukosa" można odczytać jako apel o szczerość i bezpośredniość w uczuciach, unikanie podstępów i krętych dróg. Ostrzeżenie, by "gdy partner nie jest pewny, / Nie ryzykuj nigdy sztosa" jest zaś niezwykle przenikliwą radą, mówiącą o ostrożności w relacji z kimś chwiejnym, niepewnym swoich uczuć. „Sztos” to ryzykowne zagranie, które w kontekście miłości mogłoby oznaczać zbyt dużą inwestycję emocjonalną w niestabilną relację, prowadzącą do bolesnej porażki.

Fragment o zmęczeniu graczy i różnicy między "ludźmi starszymi" a "smarkaczami" wprowadza element doświadczenia życiowego. Starsi, być może bardziej ostrożni, nie grają tak "zmęczeni" ani tak nonszalancko jak młodzi. To refleksja nad tym, jak doświadczenie wpływa na podejście do miłości – młodość często wiąże się z większym impetem, ale i brakiem wyczucia, podczas gdy dojrzałość uczy cierpliwości i rozwagi. Tajemnicza obietnica zagrania ze "skaczem" (być może skrót od "smarkacza" lub odniesienie do specyficznego zagrania w bilard) z warunkiem "Tę francuską musisz począć grę" może sugerować, że młodszy partner musi dojrzeć do pewnego rodzaju miłości – tej bardziej wyrafinowanej, "francuskiej", być może właśnie "L'amour boiteux", pełnej niuansów i wymagającej głębszego zaangażowania.

Najbardziej intrygujący jest fragment: "Bo pamiętaj, że najdrożej / Płacić trza za pierwszą dziurę". W kontekście bilarda "pierwsza dziura" to często początek gry, ale w metaforze miłosnej może to odnosić się do utraty niewinności, pierwszego poważnego zaangażowania, czy wręcz symbolizować cenę, jaką płaci się za wejście w dorosłe, intymne relacje. Ta „cena” może być emocjonalna, reputacyjna, a nawet materialna. Piosenka kończy się refleksją nad bilardem granym "w nocy", gdy grają "biedni i bogaci", a "w nocy się podwójnie płaci". Ten motyw nocy, kojarzonej z tajemnicą, namiętnością i ryzykiem, dodatkowo podkreśla dwuznaczny charakter piosenki. Gra w nocy jest "droższa", ale "Partia za to dłużej trwa". Sugeruje to, że choć miłość przeżywana w ukryciu, z większym ryzykiem czy społecznym piętnem (jak np. w przypadku relacji poza konwencjonalnymi normami), może być bardziej wymagająca i kosztowna, to jednocześnie oferuje głębsze, bardziej intensywne i trwalsze doświadczenie.

Maria Tokarska, wykonując ten kuplet, z pewnością bawiła się konwencją, jednocześnie przemycając pod maską prostych porad bilardowych głęboką refleksję nad złożonością ludzkich uczuć, kalkulacją, ryzykiem i ceną, jaką przychodzi płacić za miłość – zwłaszcza tę, która z definicji jest nieco kulawa i niepasująca do idealizowanych wzorców.