Interpretacja Masz prawo być inny - Łejery

"Masz prawo być inny" zespołu Łejery to piosenka o niezwykłej sile przesłania, które mimo upływu lat nie traci na aktualności. Tekst Marcina Przewoźniaka i muzyka Mariusza Matuszewskiego, stworzone na potrzeby spektaklu "Masz prawo do swych praw", w prosty, ale dosadny sposób dotykają problemów dyskryminacji, nietolerancji i przemocy rówieśniczej. Łejery, jako Teatr Szkolny założony w 1975 roku przez Jerzego Hamerskiego w Poznaniu, a później przekształcony w Szkołę Podstawową, od lat wykorzystują sztukę do wszechstronnego rozwoju dzieci i młodzieży, poruszając w swojej twórczości ważne tematy społeczne.

Pierwsza zwrotka utworu stanowi mocny manifest różnorodności. Dziecięce głosy przedstawiają szereg postaci, których odmienność staje się podstawą do krzywdzenia. Mamy tu odniesienia do koloru skóry ("Jestem czarny, jestem żółta, a ja biały"), różnych wyznań i przekonań ("Ja się modlę, ja czasami lecz nie wierzę w to co ty"), trudności w nauce ("Słabo czytam, mam dysleksję"), statusu społecznego ("Moi starzy biedni są") czy pochodzenia z innego kraju ("Ja z innego kraju jestem, krzyczą za mną - spadaj stąd!"). Każde z tych wyznań to krzyk osoby doświadczającej stygmatyzacji i wykluczenia, a ich kumulacja ukazuje skalę problemu. Fraza "Odkąd trzymasz z dresiarzami co dzień w szatni grozisz mi" bezpośrednio wskazuje na problem przemocy rówieśniczej i presji grupy, która często jest źródłem agresywnych zachowań.

Refren piosenki jest jednocześnie ostrzeżeniem i wezwaniem do działania. Podkreśla fundamentalną prawdę, że "inny, nie znaczy winny". To zdanie powinno stać się mantrą w kształtowaniu postaw społecznych, zwłaszcza wśród najmłodszych. Apel "dla innych ty człowiekiem bądź!" jest kwintesencją empatii i szacunku. Dalej utwór jasno piętnuje "nietolerancję, manipulację i arogancję", wzywając do aktywnego przeciwstawiania się tym postawom, a co ważniejsze – do niepopełniania ich samemu. Jest to lekcja odpowiedzialności za własne czyny i słowa.

Druga zwrotka to zmiana perspektywy, co jest niezwykle cennym elementem utworu. Tym razem narrator (prawdopodobnie jeden z "dresiarzy" lub oprawców) przyznaje się do czynienia zła i zadaje sobie pytanie o źródło swoich uprzedzeń: "Kto podpuścił mnie do tego, bym wyrządzał tobie zło, że ci inni zawsze winni, kto powtarzał stale to?!" To moment refleksji i samoświadomości, który prowadzi do krytyki dorosłych. Wzruszające jest pytanie do ojca: "Po co tato mi mówiłeś, że tych obcych trzeba bić, tak mnie głupio nakręciłeś, mam wstyd mi tato! Też się wstydź!". Ten fragment uderza w hipokryzję i nieodpowiedzialność dorosłych, którzy swoimi słowami i postawą mogą siać ziarno nienawiści w dziecięcych umysłach. Piosenka tym samym wskazuje, że nietolerancja często nie jest wrodzona, lecz nabywana w procesie wychowania i socjalizacji. Podkreśla to idea pedagogiki korczakowskiej, na którą Łejery często się powołują, szczególnie uwrażliwiona na temat emancypacji dziecka i jego praw.

Ostatnia część utworu, "Nie rób mi świństwa w środku dzieciństwa, Nie ucz mnie złym człowiekiem być!", jest rozdzierającym apelem dziecka o ochronę przed toksycznymi wzorcami. To prośba o niewyrządzanie krzywdy psychicznej, która może zaważyć na całym życiu. Łejery, poprzez swoją działalność, podkreślają, że sztuka dziecięca nie musi być infantylna, lecz może opowiadać o rzeczach trudnych i ważnych, zachęcając do przemyśleń i dialogu. Piosenka "Masz prawo być inny" wpisuje się w szerszy dorobek zespołu, który od lat konsekwentnie porusza tematykę praw dziecka i potrzeby szacunku, co widać w innych utworach, takich jak "Masz prawo do swych praw" czy "Dziećmi jesteśmy tylko raz".

Utwór "Masz prawo być inny" to nie tylko piosenka, ale pedagogiczne narzędzie, które w przystępny sposób uczy empatii, tolerancji i krytycznego myślenia. Jest to dowód na to, że muzyka i teatr mogą być potężnym medium w walce z uprzedzeniami i budowaniu społeczeństwa opartego na wzajemnym szacunku. Łejery, jako szkoła o profilu teatralnym, mająca za cel wspieranie wszechstronnego rozwoju dzieci poprzez sztukę, doskonale realizują tę misję, a ich piosenki, takie jak ta, stają się ważnym głosem w dyskusji o wartościach. Słowa Marcina Przewoźniaka i muzyka Mariusza Matuszewskiego, wykonane przez dziecięcy teatr piosenny, zyskały ogromną popularność i wciąż inspirują do refleksji nad tym, jak ważna jest otwartość i akceptacja drugiego człowieka, niezależnie od jego odmienności.