Interpretacja Jupiter, Bringer of Jollity - Gustav Holst

Gustav Holst, kompozytor głęboko zafascynowany astrologią, stworzył swoją monumentalną orkiestrową suitę Planety w latach 1914–1917. Każdy z siedmiu ruchów suity nosi nazwę planety i odzwierciedla jej astrologiczne cechy charakteru, a nie dosłowne mitologiczne bóstwa. Czwarty ruch, „Jupiter, Bringer of Jollity” (Jowisz, Dawca Radości), jest kwintesencją tej koncepcji, ucieleśniając radość, obfitość, optymizm, szlachetność i witalność, które astrologia przypisywała Jowiszowi. Co istotne, utwór ten, jako część suity orkiestrowej, nie posiada tradycyjnych słów ani tekstu piosenki, a jego „interpretacja” skupia się na bogactwie muzycznej narracji Holsta.

Ruch rozpoczyna się żywiołową i energiczną melodią, często opisywaną jako kaskada smyczków i energiczny jig w waltorniach. Holst w mistrzowski sposób wykorzystuje tutaj bogatą instrumentację, z wyraźnie zaakcentowaną sekcją dętą i bujnymi smyczkami, by oddać nastrój hucznej zabawy i wigoru. Już w pierwszych taktach pojawia się charakterystyczna, powtarzająca się trzydźwiękowa figura w smyczkach, oparta na tercji małej, a następnie sekundzie wielkiej, nadając muzyce modalny, pentatoniczny charakter. Niektórzy analitycy sugerują, że ten szybki, trzydźwiękowy motyw w skrzypcach symbolizuje szybką rotację Jowisza wokół własnej osi, co jest ciekawym połączeniem inspiracji astrologicznej z astronomiczną. Holst, znany z zamiłowania do eksperymentowania z kombinacjami instrumentów, używa dwóch zestawów kotłów, co pozwala na wirtuozerskie i dynamiczne partie, które dodatkowo wzmacniają poczucie radości i biesiady. Całość sprawia wrażenie "rustykalnej angielskiej" muzyki, niczym z jarmarcznego festynu.

W sercu „Jowisza” znajduje się majestatyczne, liryczne i spokojniejsze interludium, powszechnie znane jako temat Thaxted. Ta podniosła, niemal hymniczna melodia, płynąca z szerokiego i uroczystego tematu procesyjnego, jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych fragmentów suity. Holst celowo skomponował ją w duchu starych angielskich hymnów ludowych. Co fascynujące, sam Holst w 1921 roku zaadaptował ten temat, by stał się muzyką do patriotycznego hymnu brytyjskiego „I Vow to Thee, My Country” autorstwa Sir Cecila Spring Rice’a. Nazwa „Thaxted” pochodzi od miasteczka w hrabstwie Essex, gdzie mieszkał kompozytor. Hymn ten zyskał ogromną popularność w Wielkiej Brytanii i jest wykonywany podczas ważnych uroczystości narodowych, w tym ślubów i pogrzebów członków rodziny królewskiej, jak na przykład księżnej Diany. Melodia Thaxted jest również oficjalnym motywem muzycznym Pucharu Świata w Rugby od 1991 roku.

„Jupiter, Bringer of Jollity” jest ruchem o dużej złożoności harmonicznej i melodycznej, wykorzystującym różnorodne klucze, takie jak G miksolidyjski i Es-dur. Holst sprawnie przeplata szybkie, energiczne sekcje z bardziej kontemplacyjnymi i rozłożystymi fragmentami, tworząc dynamiczny i emocjonalnie angażujący słuchacza obraz. To właśnie to zróżnicowanie, połączone z niezapomnianymi melodiami, sprawiło, że „Jowisz” stał się jednym z najczęściej odtwarzanych i ulubionych utworów z suity, nierzadko przewyższając popularnością inne dzieła Holsta. Jego adaptacje w kulturze popularnej, w tym w filmach takich jak Conan Barbarzyńca czy Pierwszy krok w kosmosie, tylko umocniły jego status jako ikonicznego dzieła muzyki klasycznej. Holst, który uważał, że wyrażanie emocji jest „podstawową koniecznością w każdej sztuce”, z pewnością osiągnął swój cel w „Jowiszu”, tworząc dzieło, które do dziś rezonuje z publicznością, przynosząc autentyczną radość i podnosząc na duchu.