Interpretacja Starman - David Bowie

Utwór Davida Bowiego, "Starman", to hymn nadziei i wezwanie do młodego pokolenia, by otworzyło się na nieznane. Piosenka, stanowiąca kluczowy element albumu The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars, została napisana w 1972 roku jako spóźniony dodatek, bezpośrednia odpowiedź na prośbę wytwórni RCA o singiel, który promowałby płytę. Zastąpiła ona cover Chucka Berry’ego "Round and Round". Nagrana 4 lutego 1972 roku w Trident Studios w Londynie z jego zespołem The Spiders from Mars, piosenka opowiada historię z perspektywy młodego słuchacza, którego rutynowy wieczór przerywa tajemnicza transmisja radiowa.

Początek tekstu maluje obraz powszedniego życia – "Didn't know what time it was and the lights were low, oh oh / I leaned back on my radio, oh oh" – moment, w którym światło przygasło, a codzienna nuda ustępuje miejsca czemuś niezwykłemu. Dźwięk, początkowo "rock 'n' roll, lotta soul", przechodzi w "hazy cosmic jive" – zamglony kosmiczny dżem, który nie jest dziełem żadnego DJ-a, lecz wiadomością z zewnątrz. To właśnie to zjawisko staje się katalizatorem zmiany, zapowiedzią czegoś większego. Słuchacz, a wraz z nim całe pokolenie, zostaje wyrwany z marazmu i zaproszony do wsłuchania się w słowa, które zwiastują przełom.

Centralną postacią utworu jest tytułowy Starman – kosmiczny przybysz, który "czeka w niebie" i chciałby "przybyć i nas poznać", ale obawia się, że mógłby "rozsadzić nam umysły". Bowie w wywiadzie z Williamem S. Burroughsem w 1973 roku wyjaśnił, że Starman to jeden z "infinites", czyli "skoczków czarnych dziur", którzy przekazali Ziggy'emu Stardustowi senne przesłanie o swoim przybyciu. Są oni posłańcami nadziei dla ludzkości, choć sam Bowie zaznaczał, że nie są oni "możliwie przydatni" w konwencjonalnym sensie, a raczej niosą przesłanie o nadchodzącej zmianie i potrzebie transformacji. Ważne jest tu ostrzeżenie, abyśmy "tego nie zmarnowali", ponieważ "wie, że to wszystko jest tego warte". To przesłanie można interpretować jako apel o otwartość, o odrzucenie strachu przed innością i przyjęcie nowych idei, które mogą wydawać się obce, ale niosą ze sobą zbawienie.

Kluczowe dla interpretacji są słowa Starmana, przekazywane Ziggy'emu, a następnie – za pośrednictwem radia – dzieciom Ziemi: "Let the children lose it / Let the children use it / Let all the children boogie". Ten wers to manifest wolności i wyzwolenia, skierowany bezpośrednio do młodzieży. Bowie widział w dzieciach jedyną nadzieję na przyszłość, podkreślając ich naturalną ciekawość i brak uprzedzeń w obliczu nieznanego. W przeciwieństwie do dorosłych, którzy często reagują strachem, sceptycyzmem, a nawet nienawiścią na to, co odbiega od ich systemów wartości, dzieci podchodzą do nowych rzeczy z otwartymi ramionami i chęcią nauki. "Let the children boogie" to zachęta do tańca, do swobodnego wyrażania siebie poprzez muzykę i ruch, symbolizująca odrzucenie konformizmu i odnalezienie własnej tożsamości. To także przestroga: "Don't tell your poppa or he'll get us locked up in fright", podkreślająca generacyjny konflikt i opór starszych pokoleń wobec nowości.

Wpływy muzyczne "Starman" są równie intrygujące. Charakterystyczny refren z identycznym skokiem oktawowym jest luźno oparty na klasyku Judy Garland "Over the Rainbow" z filmu Czarnoksiężnik z Oz. David Bowie nie tylko czerpał z tej melodii, ale w występach na żywo w Rainbow Theatre w sierpniu 1972 roku nawet śpiewał: "There's a Starman, over the rainbow", celowo nawiązując do tej kultowej piosenki, by podkreślić pozaziemskie pochodzenie Starmana. Inne inspiracje obejmowały T. Rex i The Supremes.

Jednym z najbardziej znaczących momentów w historii "Starmana" i kariery Bowiego był jego występ w programie Top of the Pops 6 lipca 1972 roku. Ubrany w tęczowy kombinezon i z ognistoczerwonymi włosami, Bowie przyjął androgyniczną, szokującą wówczas estetykę Ziggy'ego Stardusta. To, co wydawało się być tylko kolejnym występem, stało się "czterema minutami, które wstrząsnęły światem". W kulminacyjnym momencie utworu, śpiewając "I had to phone someone so I picked on you", Bowie wskazał palcem bezpośrednio w kamerę, tworząc intymne połączenie z tysiącami młodych widzów w domach. Ten gest był objawieniem dla wielu przyszłych muzyków, w tym Bono, Roberta Smitha, Boya George'a czy Morrissey'a, którzy wspominali ten występ jako punkt zwrotny w swoim życiu, moment, który pozwolił im zobaczyć, że można być innym i tworzyć własną ścieżkę. Występ na Top of the Pops sprawił, że Bowie stał się gwiazdą, a Ziggy Stardust na stałe wpisał się w świadomość masową, zmieniając nie tylko brytyjską muzykę, ale i kulturę. Mimo ogromnego wpływu, Bowie podobno nie darzył "Starmana" szczególnym sentymentem i rzadko wykonywał go na żywo po 1973 roku.

"Starman" to coś więcej niż tylko piosenka science fiction o kosmitach. To opowieść o nadziei, odrzuceniu konformizmu i sile młodzieńczej energii w obliczu niepewnej przyszłości. To także świadectwo geniuszu Bowiego, który potrafił połączyć popową melodię z głębokim, transgresywnym przesłaniem, tworząc dzieło, które do dziś inspiruje i rezonuje.