Interpretacja Fortunate Son - Creedence Clearwater Revival

"Fortunate Son" zespołu Creedence Clearwater Revival to ponadczasowy hymn protestu, który zdefiniował erę wojny w Wietnamie, ale jego przesłanie o nierównościach społecznych i klasowych pozostaje aktualne do dziś. Utwór, napisany przez frontmana Johna Fogerty'ego, został wydany we wrześniu 1969 roku jako strona B singla "Down on the Corner", a także znalazł się na albumie "Willy and the Poor Boys" wydanym w październiku tego samego roku. Szybko stał się nieoficjalnym hymnem ruchu antywojennego i symbolem sprzeciwu wobec poboru do wojska, a także solidarności z żołnierzami walczącymi w Wietnamie.

Inspiracją do powstania piosenki była dla Fogerty'ego frustracja związana z hipokryzją, jaką obserwował w amerykańskim społeczeństwie. Szczególnie raziło go, jak klasa i status społeczny mogły chronić niektórych przed brzemieniem wojny. W wywiadzie dla magazynu "Rolling Stone" Fogerty wspominał, że "Julie Nixon spotykała się z Davidem Eisenhowerem, i po prostu miało się wrażenie, że żadna z tych osób nie będzie zaangażowana w wojnę". W 1967 roku John Fogerty został powołany do rezerwy wojskowej, ale nigdy nie został wysłany do Wietnamu, służąc jako magazynier w Fort Knox. To doświadczenie, w połączeniu z obserwacją, że politycy aktywnie popierali konflikt, jednocześnie dbając o to, by ich dzieci unikały poboru, rozpaliło w nim gniew. Jak sam powiedział w 2015 roku w programie "The Voice", myśli za tą piosenką to "wiele gniewu".

Piosenka "Fortunate Son" to przede wszystkim krytyka systemu klasowego, a nie wojny samej w sobie. Fogerty w tekście piętnuje tych, którzy "urodzili się, by machać flagą", są "czerwoni, biali i niebiescy", i kiedy orkiestra gra "Hail to the Chief", "kierują armatę na ciebie". To metafora tych, którzy gorliwie wyznają patriotyzm i popierają wojnę, ale sami unikają służby wojskowej. Jak wyjaśnia Fogerty, "to stare powiedzenie o bogatych, którzy wszczynają wojny, a biedni muszą w nich walczyć".

Refren "It ain't me, it ain't me, I ain't no senator's son, It ain't me, it ain't me, I ain't no fortunate one" (To nie ja, to nie ja, nie jestem synem senatora, To nie ja, to nie ja, nie jestem tym szczęśliwym) jest centralnym punktem utworu. Podkreśla on podział między "fortunatnymi synami" – dziećmi bogatych i wpływowych rodzin, które dzięki swoim koneksjom i przywilejom mogły uniknąć poboru lub trafić na bezpieczne stanowiska – a resztą społeczeństwa, w tym przede wszystkim klasą robotniczą i mniejszościami, które stanowiły nieproporcjonalnie duży odsetek żołnierzy wysyłanych na front. John Fogerty otwarcie mówił o swoim oburzeniu na to, że "ludzie uprzywilejowani – innymi słowy, bogaci ludzie lub ludzie posiadający pozycję – mogli to wykorzystać, aby uniknąć poboru".

Drugi werset, "Some folks are born silver spoon in hand, Lord, don't they help themselves, oh. But when the taxman comes to the door, Lord, the house looks like a rummage sale", rozszerza tę krytykę na kwestie ekonomiczne. Fogerty wskazuje, że ci sami uprzywilejowani, którzy unikają odpowiedzialności za wojnę, często uchylają się również od płacenia podatków, pozbywając się drogich dóbr w razie kontroli. To ironiczny komentarz do ich pozornego patriotyzmu.

W trzecim wersecie, "Yeah, some folks inherit star spangled eyes, ooh, they send you down to war, Lord, And when you ask them "how much should we give?", oh, they only answer "more, more, more"", Fogerty ponownie uderza w polityków i elity, którzy z "gwieździstymi oczyma" (symbolizującymi ślepy patriotyzm) wysyłają innych na wojnę, a na pytanie o cenę żądają "więcej, więcej, więcej". To obraz rządu wykorzystującego ludzi jako pionki, bez względu na ich ofiary.

Mimo że sam Fogerty i perkusista CCR Doug Clifford służyli w rezerwie, unikając bezpośredniego wysłania do Wietnamu, ich osobiste doświadczenia z poborem i bliskość konfliktu wzmocniły ich przekaz. Piosenka była pisana z perspektywy "zwykłego, szarego człowieka", który nie zgadzał się z wojną, ale mógł być zmuszony do walki. Powstanie utworu zajęło Fogerty'emu zaledwie około 20 minut, co świadczy o sile jego gniewu i frustracji.

"Fortunate Son" szybko zyskał popularność, docierając do 14. miejsca na amerykańskiej liście przebojów Billboard Hot 100 w listopadzie 1969 roku, a łącząc się ze stroną A singla, wspiął się na 3. pozycję. Został nagrodzony Złotą Płytą RIAA w grudniu 1970 roku. Utwór znalazł się również na liście "500 Greatest Songs of All Time" magazynu Rolling Stone. W 2013 roku został dodany do National Recording Registry przez Bibliotekę Kongresu jako utwór "kulturowo, historycznie lub estetycznie znaczący".

Choć Fogerty uważał, że jego wokal na nagraniu był "trochę płaski" z powodu zmęczenia po nagrywaniu innych piosenek, to właśnie ten surowy, pełen pasji występ idealnie oddaje emocjonalny ton utworu. Energia piosenki, połączona z jej klarownym komentarzem społecznym, sprawiła, że stała się ona trwałym odniesieniem do zrozumienia burzliwego okresu końca lat 60. i ciągłej walki o równość. Jego wpływ kulturowy jest widoczny w częstym wykorzystywaniu w filmach (np. "Forrest Gump"), programach telewizyjnych i grach wideo, często w celu przywołania epoki wojny w Wietnamie lub tematów buntu i oporu. "Fortunate Son" to nie tylko piosenka antywojenna, ale przede wszystkim głośny głos sprzeciwu wobec nierówności, przywilejów i niesprawiedliwości.