Interpretacja Psalm na wyjście (Pękł, pękł smok) - Beata Rybotycka

Utwór Beaty Rybotyckiej, „Psalm na wyjście (Pękł, pękł smok)”, stanowi porywające, pełne triumfu i głębokiej symboliki muzyczne świadectwo wyzwolenia. Piosenka ta, będąca częścią monumentalnego oratorium Jana Kantego Pawluśkiewicza „Nieszpory Ludźmierskie”, wydanego w 1993 roku, przenosi słuchacza w biblijny kontekst ucieczki Izraelitów z niewoli egipskiej. Już sam tytuł – „Psalm na wyjście” – jednoznacznie wskazuje na odniesienie do Księgi Wyjścia (Exodus) i pieśni dziękczynnej śpiewanej po cudownym przejściu przez Morze Czerwone.

Centralnym motywem utworu jest powtarzające się, mocne stwierdzenie: „Pękł, pękł smok”. Smok ten symbolizuje wszystko, co ciemięży, zniewala i stanowi przeszkodę na drodze do wolności. W kontekście biblijnym, może on reprezentować faraona, potęgę Egiptu, a nawet samo Morze Czerwone, które wydawało się być nieprzekraczalną barierą. „Pękły góry, pękły góry” – ten obraz potęguje wrażenie totalnego rozpadu dotychczasowych struktur, symbolizując upadek wszelkich, nawet najbardziej majestatycznych i wydawałoby się, niewzruszonych, ograniczeń. To język apokaliptyczny, wyrażający radykalną zmianę, zniszczenie starego porządku i narodziny nowego.

Narracja utworu bezpośrednio odwołuje się do postaci Miriam, siostry Aarona i Mojżesza: „Siostra Aarona wzięła bębenek do ręki, a wszystkie kobiety szły za nią w pląsach. A Miriam przyśpiewywała im”. Jest to fragment nawiązujący do 15 rozdziału Księgi Wyjścia, gdzie Miriam, prorokini, prowadzi kobiety w radosnym tańcu i śpiewie po przejściu przez morze. Jej pieśń, zwana często Pieśnią Miriam, jest jednym z najstarszych zachowanych fragmentów poezji biblijnej, pełnym entuzjazmu i wdzięczności za ocalenie. Beata Rybotycka, swoim charakterystycznym, pełnym ekspresji głosem, doskonale oddaje tę pierwotną radość i dziką energię wyzwolenia. Jej interpretacja nie jest jedynie odtworzeniem tekstu, ale prawdziwym przeżyciem, które tchnie życie w starożytną opowieść.

Kolejne wersy – „Pękła ziemia egipska, pękła ziemia niewoli” – precyzują, co dokładnie zostało zniszczone. To nie tylko fizyczna przestrzeń, ale cała struktura niewoli, system ucisku, który zniewalał lud. Moment ten jest symbolicznym przejściem z ciemności do światła, z ograniczenia do nieskończoności.
Zniszczenie to otwiera drogę do absolutnej wolności, manifestowanej w strofach: „Wolne, wolne słońce, Wolna, wolna pustynia, najmniejsze ziarno piasku i dzieci Izraela”. Ta gradacja od ogromnych, kosmicznych symboli (słońce, pustynia) po najmniejszy, pozornie nieznaczący element (ziarno piasku) i wreszcie do ludzi (dzieci Izraela), podkreśla totalny i wszechogarniający charakter wyzwolenia. Wolność staje się stanem uniwersalnym, przenikającym każdy aspekt istnienia, od nieba po ziemię, od natury po człowieka. Pustynia, która dla wielu jest symbolem surowości i trudu, tutaj staje się przestrzenią wolności, gdzie nie ma już granic i ograniczeń narzuconych przez opresora.

„Nieszpory Ludźmierskie”, w ramach których powstał ten utwór, są wyjątkowym połączeniem muzyki sakralnej z elementami folkloru i jazzu, tworzącym dzieło o niezwykłej sile wyrazu. Jan Kanty Pawluśkiewicz, kompozytor, znany jest z odważnych eksperymentów muzycznych i umiejętności tworzenia głębokich, poruszających dzieł. Udział Beaty Rybotyckiej w tym projekcie nadaje „Psalmowi na wyjście” niepowtarzalnego charakteru. Jej wykonanie jest dynamiczne, pełne emocji, odzwierciedlające zarówno dramatyzm walki o wolność, jak i euforię jej odzyskania. Utwór ten to nie tylko biblijna opowieść, ale uniwersalna metafora walki z uciskiem i celebrowania wolności – wolności, która jest tak wszechogarniająca, że obejmuje nawet najdrobniejsze elementy stworzenia. To pieśń o nadziei, o tym, że nawet największe przeszkody mogą pęknąć, otwierając drogę do nowego życia.