Interpretacja Męski Blues - Andrzej Zaucha

Piosenka Andrzeja Zauchy zatytułowana „Męski Blues”, często występująca również jako „Julo, czyli Mus, męski blues”, to znacznie więcej niż tylko opowieść o podróżach. To głęboka interpretacja wewnętrznego imperatywu, który popycha człowieka do poszukiwań, do doświadczania świata i do ucieczki przed rutyną. Tekst, którego autorem jest Zbigniew Książek, a muzykę skomponował Jerzy Dobrzyński, został wydany w kluczowym dla Polski roku 1989 – czasie przełomu politycznego i otwarcia granic, co nadaje mu dodatkowy wymiar symboliczny.

Centralnym punktem utworu jest tajemnicze słowo „mus”, które artysta wielokrotnie tłumaczy jako „męski blues”. Nie jest to jednak blues w klasycznym rozumieniu gatunku muzycznego, choć utwór ma w sobie jego elementy – to raczej stan ducha, specyficzna melancholia połączona z nieodpartą potrzebą zmiany, ruchu, ucieczki. Zaucha śpiewa: „Tak jak w żurawiach, gdy jest jesień, w nas do drogi serce rwie się, na bezdroża niesie, znaczy mus - męski blues”. To porównanie do odlatujących na zimę ptaków doskonale oddaje ten instynktowny, sezonowy wręcz zew. Jesień staje się nie tylko porą roku, ale metaforą pewnego etapu w życiu, w którym pojawia się tęsknota za nowym, za nieznanym.

Piosenka przedstawia dwie postaci – Jula i Zbyszka – które stają się uosobieniem tego „męskiego bluesa”. Julo dzwoni z Honolulu, z egzotycznego miejsca, gdzie „też halny, lecz nie sosny, a palmy”, a Waikiki to „Sopot mniej dziki”. To ironiczne zestawienie pokazuje, że choć zmieniają się scenerie, natura ludzkiego niepokoju pozostaje ta sama. Julo, mimo rajskiego otoczenia, nadal odczuwa „imperatyw i mus”. Podobnie Zbyszek, który „gdzieś w Nepalu, jak słyszę. Na górskim szczycie, kontakt złapać chce z życiem, pisze, że poczuł mus”. Jego relacja o nudzie, o Yeti jako „cudaku” i Szerpach jako „ciurach” jest symbolicznym rozczarowaniem, że nawet w najbardziej odległych i wymagających miejscach można napotkać prozę życia, jeśli wewnętrzny „blues” nie znajdzie ukojenia. Koniec końców, „najważniejszy zaś blues”. Nie chodzi o cel podróży, ale o samą podróż, o poszukiwanie.

W kontekście historycznym, singiel „Męski Blues” wydany w 1989 roku (piosenka ukazała się także na albumie Andrzeja Zauchy z tego samego roku) doskonale oddawał ducha czasu w Polsce. Upadek komunizmu otworzył dla Polaków granice, a tym samym możliwość swobodnego podróżowania, która przez lata była mocno ograniczona. Nagle marzenia o „dwugarbnym wielbłądem gnać na Londyn”, „przez Nil do São Paulo płynąć kraulem”, czy „przez Śląsk do Canberry mknąć rowerem” przestały być jedynie fantazjami. Zaucha z niezwykłą swobodą przenosi słuchacza między egzotycznymi, wymarzonymi kierunkami a swojskimi Wąchockiem czy Płockiem, podkreślając, że ów „mus” do wędrowania jest uniwersalny i nie zawsze wymaga dalekich wypraw. Ważna jest sama idea ruchu, zmiany, nawet w najbliższym otoczeniu.

Andrzej Zaucha, znany z charyzmy i naturalności, wniósł do tej piosenki autentyczną energię. Krzysztof Haich, reżyser teledysku do utworu „Mus, Męski Blues”, zrealizowanego jesienią 1990 roku, wspominał, że podczas kręcenia zdjęć w TIR-ze, kiedy zepsuło się oświetlenie, Zaucha spontanicznie zainicjował imprezę przy świecach. Haich podkreślił, że artysta „uznał pewnie, że to do niego należy utrzymanie atmosfery. Nie dość, że ją utrzymał, to jeszcze znakomicie podkręcił”. Ta anegdota doskonale ilustruje, jak Zaucha potrafił przełożyć swoją sceniczną i życiową witalność na interpretację piosenki. Jego zdolność do improwizacji i zarażania innych optymizmem, nawet w obliczu niespodziewanych trudności, rezonuje z przesłaniem „Męskiego Bluesa” – to nie cel, a sama droga i towarzyszące jej emocje są najważniejsze.

„Męski Blues” to utwór o wiecznym niepokoju ducha, o pragnieniu wolności i nieustannym poszukiwaniu sensu, które manifestuje się w podróży. To oda do tych, którzy czują, że życie jest zbyt krótkie, by stać w miejscu, i którzy, niczym żurawie na jesieni, zawsze są gotowi do drogi, napędzani tym nieuchwytnym, a jednocześnie wszechogarniającym „męskim bluesem”.