Interpretacja Apsik! - Andrzej Bogucki

„Apsik!” Andrzeja Boguckiego to utwór, który z subtelnym humorem i pewną dozą melancholii ukazuje zderzenie romantycznych uniesień z prozą codzienności. Piosenka, która ukazała się pierwotnie w 1934 lub 1935 roku jako tango, ze słowami Jerzego Jurandota i muzyką Bronisława Horowicza, doskonale wpisuje się w twórczość Boguckiego, cenionego aktora i piosenkarza, często nazywanego „polskim Chevalierem”. Bogucki, znany z charakterystycznego głosu i wszechstronności artystycznej, wylansował wiele przebojów lirycznych i piosenek o Warszawie, jednak to utwory takie jak „Apsik!” pokazują jego talent do łączenia sentymentu z komedią.

Pierwsze strofy piosenki malują iście idylliczny obraz: „Park, ławeczka, wokół stare drzewa / Księżyca srebrny blask jej włosy muska / W sercu miłość rzewne tango śpiewa / A wkoło deszczyk do taktu pluska”. To kwintesencja romantycznej scenerii, pełnej poetyckich epitetów i zmysłowych skojarzeń. Deszcz, zamiast psuć nastrój, „do taktu pluska”, stając się akompaniamentem dla uczuć. W tym akapicie podmiot liryczny podkreśla intensywność chwili, bagatelizując niepogodę: „Cóż znaczy słota, gdyśmy tak przy sobie blisko / Gdy oczy płoną, nęci słodki grzech”. Napięcie narasta, zbliża się moment kulminacyjny, długo wyczekiwane wyznanie miłości, zapowiedź czegoś „słodkiego”, być może nawet „grzesznego” w swojej intensywności.

Jednakże, jak to często bywa w życiu, zwłaszcza w komediach, idealna chwila zostaje brutalnie przerwana przez najbardziej prozaiczny i niekontrolowany odruch ludzkiego organizmu. „Właśnie ma mi wyznać wreszcie wszystko / I nagle halo, stop, ach, co za pech / A psik! Na zdrowie! / No masz ci los / A psia! Na zdrowie! / Przeklęty nos”. Seria kichnięć staje się kuriozalnym, ale skutecznym sabotażystą romansu. Powtarzające się „A psik!” z towarzyszącymi mu wykrzyknieniami frustracji i rezygnacji – „Przeklęty nos”, „A niech to szlag”, „Któż widział tak nie w porę” – całkowicie rozładowuje nagromadzone emocje. To nagłe przejście od liryzmu do farsy jest clou komizmu tego utworu. Jest to przykład mistrzowskiego zastosowania bathosu – nagłego zejścia z tonu wzniosłego do trywialnego, co wzmacnia efekt humorystyczny.

Druga część utworu, po serii kichnięć, stanowi refleksję nad tą ironią losu. Podmiot liryczny zestawia dwie, pozornie nieprzystające do siebie, rzeczywistości: „Gdzieś w poezji pokutuje złota / Spowita w welon mgły pogodna jesień / Proza życia, to kałuże błota / A przecież błoto, to wróg uniesień”. Jesień, tradycyjnie kojarzona z melancholią, tutaj jest „pogodna” i „spowita w welon mgły”, co nadaje jej poetycki charakter. W kontraście do tego, „proza życia” to „kałuże błota” – metafora nieprzewidzianych, brudnych i nieprzyjemnych aspektów rzeczywistości, które potrafią zniszczyć nawet najpiękniejsze uniesienia. Kichnięcie staje się właśnie takim „błotem”, niepozornym, ale ostatecznie „wrogiem uniesień”.

Ostatnie wersy utworu podkreślają tragiczną w swym komizmie wymowę: „To przecież straszne, najstraszniejsze w życiu chwile / Gdy czas wyznania wreszcie nadszedł już / Gdy na usta słów się ciśnie tyle / Chcesz wypowiedzieć je i ani rusz”. „Najstraszniejsze” w kontekście zepsutej chwili wyznania staje się przerysowaniem, które jednocześnie wzmacnia efekt komiczny i podkreśla rozczarowanie narratora. Bogucki, jako artysta związany zarówno z teatrem dramatycznym, jak i rewiowym, oraz kabaretowym, doskonale operował tego typu kontrastami, balansując między sentymentem a ironią. Jego twórczość, jak i sam utwór „Apsik!”, jest świadectwem elegancji i lekkości przedwojennej piosenki, która potrafiła w dowcipny sposób komentować ludzkie słabości i kaprysy losu, nie tracąc przy tym na uroku. Piosenka ta, choć prosta w swej narracji, to dzięki błyskotliwemu tekstowi Jerzego Jurandota i subtelnej interpretacji Andrzeja Boguckiego, staje się ponadczasową opowieścią o małych katastrofach, które potrafią popsuć wielkie chwile.