Interpretacja Trzy Zapałki - TSA

Utwór "Trzy Zapałki" zespołu TSA to jeden z najbardziej rozpoznawalnych i zarazem nietypowych punktów w ich dorobku. Powstały w iście bluesowy sposób, na jam session, różni się od heavy metalowego brzmienia, z którego TSA są znani jako prekursorzy polskiego heavy metalu. Co ciekawe, korzenie piosenki sięgają znacznie głębiej niż początki samego zespołu. Tekst utworu to bowiem polskie tłumaczenie wiersza "Paris de nuit" Jacquesa Préverta, dokonane przez słynnego polskiego poetę, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. To sprawia, że jest to najstarsza kompozycja w katalogu TSA, datowana przez twórców na rok 1973, choć po raz pierwszy zagrano ją na żywo dopiero w 1981 roku.

Początkowo piosenka nazywana była przez muzyków „Naszym bluesem” lub „Blues ona” i powstała podczas improwizacji, prawdopodobnie na próbie w opolskim klubie Arlekin, bursie szkół artystycznych, lub w domu Andrzeja Nowaka. Pierwsze wykonanie live tego utworu miało miejsce 12 lipca 1981 roku, kiedy TSA, jako zwycięzcy Jarocina, występowali po raz pierwszy z Markiem Piekarczykiem na wokalu. Piosenka szybko zdobyła popularność, osiągając 8. miejsce na Liście Przebojów Programu III w 1982 roku. W listopadzie 1982 roku utwór został nagrany w warszawskim studiu KAW i znalazł się na debiutanckim albumie grupy TSA, wydanym w 1983 roku.

Interpretacja tekstu "Trzech Zapałek" jest wielowymiarowa, a sam Marek Piekarczyk sugerował, że to opowieść o miłości i śmierci, mówiąca o żołnierzu siedzącym w okopie podczas I wojny światowej, który zapala zapałki, by obejrzeć zdjęcie ukochanej. Ta perspektywa nadaje piosence głęboki, melancholijny ton. Trzy zapałki stają się symbolicznym gestem w poszukiwaniu światła i nadziei w ciemności, być może w kontekście wojny czy ogólnej beznadziei. Każda zapałka to kolejny, ulotny moment bliskości i intymności: "Pierwsza by zobaczyć Twoje oczy", "Druga by zobaczyć Twoje usta", "Trzecia po to by zobaczyć całą twoją twarz". To sekwencja odkrywania ukochanej osoby, ale dokonująca się w cieniu, przerywanym jedynie krótkotrwałym błyskiem.

Ostatnie zdanie: "I całkowity zmrok, aby wszystkiego nauczyć się na pamięć" jest szczególnie wymowne. Po intensywnym, choć ulotnym, doznaniu wizualnym, następuje powrót do ciemności. Ta ciemność nie jest jednak pustką, lecz przestrzenią do utrwalenia w pamięci obrazu ukochanej osoby. To moment, w którym wspomnienie staje się bardziej realne i trwałe niż sama fizyczna obecność. W tym kontekście, ciemność staje się nie tylko brakiem światła, ale także katalizatorem dla głębokiej kontemplacji i zapamiętywania. Akt obejmowania ramionami, wspomniany w dalszej części utworu, potęguje wrażenie tęsknoty za fizyczną bliskością, którą zapałki mogą jedynie symbolicznie przywołać.

Inna interpretacja, często pojawiająca się wśród fanów, mówi o odkrywaniu drugiej osoby powoli, „skrawek po skrawku”. W tym ujęciu, zapalone nocą zapałki to kolejne, intymne spojrzenia na detale twarzy ukochanej osoby, które budują pełny obraz. To proces poznawania, który wymaga skupienia i świadomej uwagi na każdym elemencie, zanim całość zostanie pochłonięta przez ciemność. Ta ciemność nie jest końcem, lecz tłem, na którym zmysły wyostrzają się, a pamięć przyjmuje na siebie zadanie utrwalenia obrazu.

Charakterystyczny dla TSA bluesowy charakter utworu dodatkowo wzmacnia jego emocjonalną głębię. Blues, z natury swojej, opowiada o trudnych emocjach, tęsknocie i nadziei w obliczu przeciwności. W przypadku "Trzech Zapałek", ta stylistyczna decyzja podkreśla uniwersalność uczuć wyrażonych w tekście, czyniąc je zrozumiałymi dla szerokiego grona słuchaczy, niezależnie od gatunku muzycznego. TSA, choć znani z ostrego heavy metalu, w tym utworze pokazali swoje bardziej wrażliwe, refleksyjne oblicze, co tylko umocniło ich pozycję na polskiej scenie rockowej. Marek Piekarczyk w swoich wspomnieniach podkreślał to jako moment, w którym po raz pierwszy poczuł, po co żyje, stojąc na scenie i wiedząc, kim jest. Piosenka "Trzy Zapałki" pozostaje więc nie tylko rockowym klasykiem, ale i świadectwem artystycznej wrażliwości oraz niezwykłej historii, łączącej francuską poezję z polskim heavy metalem.