Interpretacja Le rêve passe - Tino Rossi

Le rêve passe, piosenka spopularyzowana przez Tino Rossiego, jest arcydziełem francuskiego patriotyzmu, zakorzenionym w duchu rewanżyzmu, który dominował we Francji po klęsce w wojnie francusko-pruskiej w 1870 roku. Utwór, napisany przez Armanda Fouchera do muzyki Charlesa Helmera i Georgesa Kriera w 1906 roku, początkowo nagrany przez Adolphe’a Bérarda w 1909 roku, był wielkim sukcesem epoki Belle Époque. Został zainspirowany obrazem "Le Rêve" (Sen) Édouarda Detaillé z 1888 roku, który przedstawiał śpiących francuskich żołnierzy śniących o chwale Napoleona. Tino Rossi nagrał swoją wersję utworu w 1935 roku, a także później, w 1969 roku, na dwusetną rocznicę urodzin Napoleona Bonaparte.

Piosenka jest głęboką refleksją nad marzeniem, które jest zarówno pocieszeniem, jak i ostrzeżeniem, nieustannie przeplatającym się z rzeczywistością. Rozpoczyna się idyllicznym obrazem śpiących żołnierzy na równinie, kołysanych wieczornym wiatrem, gdzie ziemia pachnie świeżo ściętymi zbożami, a w oddali słychać miarowy krok wartownika. Ta sielanka zostaje nagle przerwana wizją niezliczonych jeźdźców na niebie, którzy rozświetlają błyskawicami nieprecyzyjną jasność. To mały kapelusz – symbol Napoleona – zdaje się prowadzić te cienie ku nieśmiertelności. W tym fragmencie piosenka odwołuje się do chwały armii napoleońskich – husarów, dragonów, Gwardii, szalonych bohaterów spod Austerlitz, których obserwuje Orzeł. Wymienieni są generałowie tacy jak Kléber i Marceau, śpiewający o zwycięstwie, żelazni giganci, którzy galopują ku chwale. To ucieleśnienie francuskiego ideału wojskowego i przypomnienie o minionych triumfach.

Jednak ta gloriosna wizja szybko ustępuje miejsca niepokojowi. Mały żołnierz widzi, jak Sen się zaciemnia. Zaczyna mu się wydawać, że zbliża się burza. Pojawia się hydra w spiczastym hełmie, podstępnie się posuwająca. Ten obraz jest wyraźnym odniesieniem do niemieckich żołnierzy, szczególnie w kontekście ówczesnego napięcia politycznego i zbliżającej się wojny. Dziecko (lub młody żołnierz) budzi się wzruszone, ale wszystko dookoła milczy, a w jego sercu sen powraca. Kanony i trąbki znowu wzywają do oglądania chwały cesarza. To ciągłe wahanie między snem o chwalebnej przeszłości a lękiem przed nadciągającą, mroczną przyszłością jest kluczowe dla interpretacji utworu.

W kolejnej części piosenki, dusza małego niebieskiego (czyli młodego rekruta) przenosi się do jasnego kraju, gdzie zboże dojrzewa na złoto, widząc stary dzwonnik i domek, gdzie ta, którą kocha, czeka na jego powrót, z pochyloną głową. To idylliczny obraz ojczyzny i ukochanej, silnie kontrastujący z militarnymi wizjami. Ale i ta scena zostaje brutalnie przerwana: Nagle... Ból! Widzi ją bardziej odległą, zasłona terroru pokryła jej błękitne oczy. Znów pojawiają się czarne hełmy, pożoga i nienawiść – to znowu oni. Tym razem wróg jest przedstawiony jako mroczne sowy, ich husarzy, ich dragoni, ich Gwardia, prowadzący przerażoną dziewicę – symbolizującą prawdopodobnie Francję lub jej mieszkańców. Stary Strasburg drży pod swoimi śnieżnymi włosami, co jest oczywistym odwołaniem do Alzacji, regionu spornego między Francją a Niemcami. Obraz krwawego orszaku i umierających bębnów jest wyjątkowo mroczny i pesymistyczny.

Jednak nadzieja powraca, gdy czerwony dzień wstaje na horyzoncie, a budzik dzwoni. Lecz to wciąż Sen. Piosenka kończy się afirmacją francuskiego ducha: Giganci Roku Drugiego (odwołanie do armii Rewolucji Francuskiej) zostali zastąpieni przez innych. Ci radosni żołnierze to nasi. Ukochane blondynki mają osuszyć łzy, bo ich przyjaciele są tutaj. Oni wszyscy zginą dla nowej epopei. To jest wezwanie do dumnych dzieci narodu, aby zadźwięczały na polach, bo sen przemija. Interpretacja frazy Le rêve passe ("Sen przemija") jest wieloraka. Może oznaczać, że sen o dawnej chwale ustępuje miejsca realnej walce i poświęceniu, ale też, że marzenie o wolnej i triumfującej Francji trwa i jest przekazywane kolejnym pokoleniom. Piosenka, mimo mrocznych wizji wojny, ostatecznie kończy się nutą patriotycznej determinacji i wiary w siłę narodu. Choć Tino Rossi znany był z romantycznych ballad, jego wykonanie Le rêve passe nadało tej pieśni dodatkowego, sentymentalnego wymiaru, czyniąc ją jedną z najbardziej rozpoznawalnych patriotycznych pieśni francuskich, często wykorzystywanych w filmach historycznych i dokumentach o obu wojnach światowych.