Interpretacja Brainwashed - The Kinks

Piosenka „Brainwashed” autorstwa The Kinks to przenikliwa krytyka konformizmu i utraty indywidualności we współczesnym społeczeństwie, typowa dla twórczości Raya Daviesa, głównego autora tekstów zespołu. Utwór pochodzi z ich koncepcyjnego albumu z 1969 roku, Arthur (Or the Decline and Fall of the British Empire), który był pomyślany jako ścieżka dźwiękowa do niezrealizowanej sztuki telewizyjnej.

Tekst rozpoczyna się od portretu osoby, która na pierwszy rzut oka wygląda jak „prawdziwy człowiek”, jednak brakuje jej „własnego zdania”. Jest to postać zdolna do wykonywania podstawowych funkcji życiowych i zawodowych – „możesz mówić, możesz oddychać, możesz pracować, szyć” – ale jej istota została sprowadzona do roli posłusznego elementu systemu. Powtarzające się stwierdzenie „But you’re brainwashed, Yes you are, yes you are” to gorzkie oskarżenie o uległość i bezmyślność. Ray Davies w swoich tekstach często zachęcał do bycia wolnomyślicielem, do posiadania własnego głosu i umysłu, sprzeciwiając się kondycjonowaniu, które zmusza do akceptowania „standardowego” życia.

Centralnym motywem utworu jest idea, że ludzie są zadowoleni z bycia tym, „czym oni chcą, żebyś był”, co odzwierciedla posiadanie „pracy i domu, i żony, i dzieci i samochodu”. To symbolizuje pułapkę pozornego dobrobytu i stabilności, która prowadzi do mentalnej niewoli. Fraza „Get down on your knees” jest dosadnym wezwaniem do pokory i uległości wobec niewidzialnych sił kontrolujących życie jednostki.

Druga zwrotka wyraźnie wskazuje winnych tego stanu rzeczy: „arystokratów i biurokratów”, nazywając ich „brudnymi szczurami”. Davies, znany z ostrych komentarzy społecznych, kreśli wyraźną linię podziału klasowego – „Oni są na górze, a ty jesteś na dole”. The Kinks, już od 1965 roku z utworem „A Well Respected Man”, konsekwentnie angażowali się w satyrę i krytykę społeczną, poruszając tematy konformizmu i klasowości. Zespół często przedstawiał pesymistyczny obraz zmian ekonomicznych i społecznych oraz ich wpływu na jednostkę.

Piosenka podkreśla, jak przez całe życie ci „na górze” „kopali cię i popychali”, aż „nie możesz już więcej znieść”. Mimo to, jednostka pozostaje pasywna, nie chcąc „wstać z podłogi”, będąc dla elit jedynie „drobiną brudu”. W zakończeniu utworu Davies ujawnia mechanizmy tego „prania mózgu”: „Dają ci ubezpieczenie społeczne, ulgi podatkowe, które rosną wraz z dojrzałością”. Te pozornie korzystne świadczenia są przedstawione jako narzędzia, które utrzymują ludzi w posłuszeństwie, sprawiając, że są zadowoleni z bycia i robienia tego, „co oni chcą, żebyś robił”. Ray Davies używał języka klasowego, aby krytykować politykę rządu i „powojenny konsensus” w Wielkiej Brytanii, co jest widoczne w tym utworze.

„Brainwashed” jest arcydziełem Ray’a Daviesa, który był chwalony za swoje zdolności liryczne, umiejętność opowiadania historii i tworzenia wyrazistych postaci. Krytycy zwracali uwagę na jego niezwykłą dojrzałość w pisaniu tekstów, nawet w młodym wieku, czego przykładem jest linijka o ubezpieczeniach społecznych i ulgach podatkowych. Utwór został nagrany w maju i czerwcu 1969 roku w Pye Studios w Londynie, a w USA wydano go jako stronę B singla „Victoria” w październiku tego samego roku. Jest to utwór, który doskonale oddaje społeczne i polityczne obserwacje Daviesa, stawiając go w rzędzie wpływowych komentatorów epoki, którzy swoimi piosenkami demaskowali ukryte mechanizmy kontroli i konformizmu.