Interpretacja Non nobis Domine - Rudyard Kipling

Interpretacja pieśni „Non Nobis, Domine” Rudyarda Kiplinga to głęboka medytacja nad pokorą, boską chwałą i ulotnością ludzkich ambicji. Tytuł, zaczerpnięty z łacińskiej Wulgaty Księgi Psalmów (Psalm 115:1), co oznacza „Nie nam, Panie, nie nam, lecz imieniu Twemu daj chwałę”, stanowi centralną oś, wokół której obraca się całe dzieło. Kipling, znany z zamiłowania do klasyki i wplatania łacińskich zwrotów w swoje utwory, odwołuje się do tej starożytnej modlitwy, aby podkreślić, że wszelkie osiągnięcia, sukcesy i dary, które człowiek postrzega jako swoje własne, są w rzeczywistości wynikiem boskiej woli i łaski.

W pierwszej strofie wiersz natychmiast zanurza nas w jego głównym przesłaniu: „Non Nobis, Domine! Not unto us, O Lord, The praise and glory be Of any deed or word.” (Nie nam, Panie, nie nam chwała i sława niech będą za żaden czyn czy słowo). Jest to bezpośrednie echo Psalmu 115:1, wyrażające pokorę i uznanie, że to w Bożym osądzie leży moc ukoronowania lub unicestwienia wszelkiej ludzkiej wiedzy i wynalazków: „For in Thy judgement lies To crown or bring to nought All knowledge and device That man has reached or wrought.” Ludzkie wysiłki, niezależnie od ich skali, są postrzegane jako kruche i zależne od wyższego autorytetu. To przesłanie Kiplinga przypomina o tym, że nawet bez wiary w Stwórcę, ważne jest, aby nie przypisywać sukcesu wyłącznie sobie, lecz uznać wkład innych lub sił wyższych.

Druga strofa stanowi szczere wyznanie ludzkiej winy i błędu w ocenianiu wartości. Kipling ubolewa nad tym, jak wysoko cenimy to, co ludzie nazywają sławą („That noise which men call fame”) i to, co nazywają złotem („That dross which men call gold”). Określenie sławy jako „hałasu”, a złota jako „żużlu” (dross), deprecjonuje te ziemskie dążenia, ukazując je jako ulotne i pozbawione prawdziwej wartości. Poeta przyznaje, że dla tych pozornych nagród „we undergo Our hot and godless days” (znosimy nasze gorące i bezbożne dni), lecz głęboko w duszach wiemy, że chwała nie należy do nas: „But in our souls we know Not unto us the praise.” Ta część utworu ostro krytykuje ludzką pogoń za bogactwem i uznaniem, co jest powracającym tematem w twórczości Kiplinga. Cytat przypisywany Kiplingowi głosi: „Nie zwracaj zbyt dużej uwagi na sławę, władzę czy pieniądze. Pewnego dnia spotkasz człowieka, który nie dba o żadną z tych rzeczy. Wtedy dowiesz się, jak bardzo jesteś biedny.” Ten pogląd doskonale współgra z przesłaniem "Non Nobis, Domine", podkreślając pustkę materialnych dążeń.

W trzeciej i ostatniej strofie wiersz przyjmuje formę pokornej modlitwy. Kipling zwraca się do Boskiej Mocy, która jest „Creator, Judge and Friend” (Stwórcą, Sędzią i Przyjacielem). Prosi o wyrozumiałość i przebaczenie za ludzką arogancję i zarozumiałość, błagając, aby nie zostawiać nas samych na końcu: „Upholdingly forgive, Nor leave us at the end.” Prośba o to, abyśmy nadal widzieli, pomimo naszych „żałosnych dróg” („In all our piteous ways”), że chwała należy wyłącznie do Niego – „Non Nobis, Domine, Not unto us the praise” – zamyka utwór pełnym pokory i oddania akcentem. Jest to podsumowanie całego utworu, utrwalające ideę ciągłego przypominania sobie o Bożej wszechmocy i ludzkiej zależności.

Interesującą ciekawostką jest kontekst powstania tego utworu. Kipling napisał „Non Nobis, Domine” w 1934 roku, jako jeden z trzech wierszy do „The Pageant of Parliament” – uroczystości celebrującej historię brytyjskiego parlamentu i narodu od czasów Magna Carta. Jest to fascynujące, ponieważ podczas gdy inne jego utwory na tę okazję były pełne triumfalizmu, „Non Nobis, Domine” prezentuje ton zmierzonej pokory, odmawiając chwały i sławy, a jednocześnie przyznając, że w „gorących i bezbożnych dniach” zbyt wysoko ceniliśmy sławę i bogactwo. To surowe przesłanie było prawdopodobnie świadomym napomnieniem dla każdego, kto zbyt lekkomyślnie przypisywał sukces wyłącznie własnym wysiłkom lub wąskiemu gronu osób. Warto również wspomnieć, że Kipling celowo nawiązuje do słów Szekspira z „Henryka V”, gdzie król po bitwie pod Agincourt nakazuje zaśpiewać „Non nobis” i „Te Deum”, podkreślając, że zwycięstwo przypisywał Bogu.

Co więcej, „Non Nobis, Domine” Kiplinga zostało opublikowane w tomie „Three Poems, by Rudyard Kipling” w 1934 roku. Utwór został również położony na muzykę przez Rogera Quiltera (1877-1953), angielskiego kompozytora, i stał się hymnem. Wiele szkół, zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, przyjęło go jako swoją pieśń szkolną, co świadczy o jego trwałym wpływie i uniwersalnym przesłaniu o pokorze i wdzięczności. Fakt, że utwór był śpiewany przez chóry i stał się częścią liturgii (np. w Hymnal of the Protestant Episcopal Church in the United States of America 1940), dodatkowo świadczy o jego religijnym i społecznym znaczeniu.

„Non Nobis, Domine” Rudyarda Kiplinga to ponadczasowy apel o skromność, przypominający, że prawdziwa chwała i wszystkie dobre rzeczy pochodzą z wyższego źródła, a ludzkie dążenia do sławy i bogactwa są często próżne. Poprzez swoją prostotę i głębię, utwór ten, zakorzeniony w starożytnej modlitwie i wzmocniony osobistymi przekonaniami Kiplinga, pozostaje potężnym przypomnieniem o znaczeniu pokory w życiu.