Interpretacja Sexy doll - Republika

Utwór "Sexy Doll" Republiki to jeden z najbardziej intrygujących i wielowymiarowych tekstów Grzegorza Ciechowskiego, który z pozoru opowiada o relacji z manekinem, lecz w istocie dotyka głębszych, uniwersalnych problemów. Piosenka, która trafiła na pierwsze miejsce Listy Przebojów Programu III w 1982 roku, była stroną B drugiego singla zespołu, "Układ Sił" / "Sexy Doll", wydanego wiosną 1983 roku, jeszcze przed debiutanckim albumem "Nowe Sytuacje". Co ciekawe, muzykę do "Sexy Doll" skomponował perkusista Sławomir Ciesielski, co było rzadkością w Republice, gdzie dominował Grzegorz Ciechowski.

Na pierwszy rzut oka, tekst rysuje obraz obsesyjnej relacji podmiotu lirycznego z nieruchomą, nagą i plastikową lalką, symbolem idealnego, a jednocześnie martwego obiektu pożądania. Podmiot liryczny ma absolutną kontrolę: Mogę zrobić z tobą to... to co chcę / Mogę Cię odpychać i... i całować / Mogę opowiadać Ci zły sen. Ta władza nad bezwolnym obiektem ujawnia pragnienie dominacji i ucieczki od złożoności prawdziwych ludzkich relacji, gdzie emocje i niezależność drugiej osoby stanowią wyzwanie. Lalka oferuje bezpieczną, przewidywalną bliskość, pozbawioną ryzyka odrzucenia czy rozczarowania.

Jednakże, podmiot liryczny nie poprzestaje na samej dominacji. Pojawia się w nim głęboka tęsknota za ożywieniem obiektu pożądania: W otwór w plecach wpuszczam Ci ciepłą wodę / Jesteś żywa bądź tak... tak chcę. To desperackie pragnienie nadania życia martwej materii, uczynienia jej realną, stanowi klucz do interpretacji utworu. Jest to metafora niemożności osiągnięcia prawdziwej intymności i głębokiej relacji emocjonalnej, co prowadzi do ucieczki w świat iluzji i fantazji. Powtarzające się frazy Tak chcę, tak chcę, tak chcę podkreślają obsesyjny charakter tego pragnienia, graniczacego z szaleństwem lub głęboką samotnością.

W tekście pojawia się także Nakręcane ręce obejmują mnie / Nakręcane nogi obejmują mnie / Nakręcane usta obejmują mnie, co jeszcze bardziej podkreśla mechaniczną, sztuczną naturę tej "bliskości". Jest to bliskość pozorowana, pozbawiona autentyczności, będąca jedynie odzwierciedleniem pragnień podmiotu lirycznego. Grzegorz Ciechowski, znany z mistrzowskiego użycia metafor do opisywania ucisku i braku wolności w totalitarnym państwie, mógł w tym utworze odwoływać się także do szerszych kontekstów społecznych i politycznych.

"Sexy Doll" można interpretować jako antyerotyk, studium alienacji. Manekin, jako symbol masowej produkcji i idealizowanego, lecz pustego piękna, staje się odzwierciedleniem społeczeństwa. Wersy Na reklamach jesteś mi jakaś obca / Na wystawach widzę wciąż siostry twe sugerują krytykę konsumpcjonizmu i uniformizacji. Podmiot liryczny widzi w swojej "sexy doll" coś więcej niż tylko produkt, pragnie jej indywidualności, życia, które zostało jej odebrane przez komercjalizację. Jednakże, jednocześnie tęskni do idealnego obrazu, który widzi na reklamach, co tworzy paradoks i pogłębia poczucie alienacji.

Utwór ten, obok "Telefonów" i "Białej Flagi", został zarejestrowany podczas sesji nagraniowych od 28 września do 1 października 1982 roku, po wcześniejszych nagraniach "Kombinatu" i "Gadających głów". Grzegorz Ciechowski w wywiadzie z 2000 roku, wspominając początkowe nagrania niektórych utworów, określił je jako "nieudane" i "spisane na straty" z powodu braku doświadczenia i możliwości wyboru realizatora. To pokazuje jego dbałość o finalne brzmienie i jakość artystyczną, co niewątpliwie przyczyniło się do sukcesu utworu, który do dziś pozostaje super piosenką z tym tekstem.

Ostatecznie, "Sexy Doll" to głęboka analiza ludzkiej psychiki, uwięzionej między pragnieniem idealnej kontroli a niezaspokojoną potrzebą autentycznego kontaktu. To utwór o samotności, obsesji, ale także o projekcji własnych marzeń i tęsknot na obiekty, które nigdy nie będą w stanie ich w pełni zrealizować, pozostawiając poczucie pustki i nienasycenia, tak charakterystyczne dla twórczości Republiki.