Interpretacja Mamona - Republika

„Mamona” Republiki, utwór pochodzący z wydanego w 1998 roku albumu „Masakra”, to bez wątpienia jedna z najbardziej rozpoznawalnych i prowokacyjnych piosenek w dorobku zespołu. Jest to sarkastyczna i autoironiczna wypowiedź Grzegorza Ciechowskiego na temat komercjalizacji sztuki i zmieniającego się rynku muzycznego w Polsce lat 80. i 90. XX wieku, który zdaniem artysty, zaczął być „przeszyty reklamą i szybkim zarobkiem, nie sztuką samą w sobie”.

Tekst piosenki, zaczynający się od słów „Napisałem dziś piosenkę, już jest nieźle, już jest pięknie / Ale chcę, by było to wyłącznie dla mamony”, od razu obnaża główny motyw. Ciechowski deklaruje rezygnację z poruszania tematów miłości, podłości czy polityki, koncentrując się wyłącznie na zarobku. Refren, powtarzany wielokrotnie, „Ta piosenka jest pisana dla pieniędzy! Ta piosenka jest śpiewana dla pieniędzy! Ta piosenka jest nagrana dla pieniędzy! Ta piosenka jest wydana dla pieniędzy!”, stał się wręcz kultową frazą i wszedł na stałe do potocznego języka. To celowe nagromadzenie prostych, dosadnych stwierdzeń potęguje wrażenie cynizmu i podkreśla bezkompromisową postawę podmiotu lirycznego, który jawnie przyznaje się do sprzedawania swojej twórczości.

W rozmowach Ciechowski nie ukrywał, że „Mamoną” celowo „wkładał kij w mrowisko” i atakował kolegów z branży, którzy dla komercyjnego sukcesu rezygnowali z artystycznej głębi. Krytykował tendencję do tworzenia „radiowych piosenek, które w gruncie rzeczy są prawie takie same, nie wnoszące nic do naszego życia”, pisanych „tylko dla pieniędzy”. Cytował nawet, że „tekst nie musi być dobry, wystarczy żeby był”, ironicznie komentując „falę popu, która nas zalewa”. W wywiadzie dla Onet.pl w 2001 roku, na pytanie o to, czy piosenka jest śpiewana dla mamony czy jest tylko ironią, Republika odpowiedziała, że to „oczyszczająca autoironia” i „rozbrajająca w swojej prawdziwości”, a jej napisanie przyniosło ulgę.

Piosenka posługuje się również mocną metaforą: „Tak, jak żadna prostytutka nie całuje nigdy w usta / Tak i ja odpuszczam sobie wszystkie moje strofy”. Porównanie do prostytutki, która sprzedaje swoje ciało bez emocjonalnego zaangażowania, doskonale oddaje postawę artysty, który deklaruje, że tworzy, ale nie przeżywa, rezygnując z osobistego wkładu na rzecz zysku. To gorzki komentarz na temat utraty autentyczności w sztuce, gdy staje się ona towarem.

„Mamona” okazała się strzałem w dziesiątkę, przywracając Republikę na szczyt Listy Przebojów Programu Trzeciego, gdzie utrzymywała się w czołówce przez sześć tygodni. Utwór promował album „Masakra”, który został dobrze przyjęty po wcześniejszych, mniej udanych wydawnictwach zespołu. Do piosenki powstał również ikoniczny teledysk w reżyserii Ryszarda Czernowa, w którym na muzyków spadają banknoty, a rekwizyty kosztowały „16 milionów dolarów w falsyfikatach”. Co ciekawe, w dniu premiery albumu do płyt dodawano repliki banknotów z teledysku, co stanowiło dodatkowy smaczek i nawiązanie do treści utworu. Grzegorz Ciechowski, jako autor tekstów i kompozytor, za swoje dokonania na płycie „Masakra”, w tym za „Mamonę”, został nagrodzony Fryderykiem w kategorii „Najlepszy kompozytor”.

Współcześnie „Mamona” jest nadal aktualna i bywa reinterpretowana, czego dowodem jest choćby wykonanie Margaret i Włodiego, czy pojawienie się w serialu „Rojst”. Utwór pozostaje swoistym manifestem przeciwko próbom sprowadzenia sztuki wyłącznie do roli produktu, jednocześnie będąc dowodem na to, że nawet jawne przyznanie się do komercyjnych pobudek może być genialną formą artystycznej wypowiedzi.