Interpretacja Szatan - Kury

„Szatan” zespołu Kury to utwór, który stanowi esencję przewrotności i głębokiej ironii, charakterystycznej dla całego albumu „P.O.L.O.V.I.R.U.S.”, wydanego w 1998 roku. Płyta ta, początkowo pomyślana jako „najgłupsza płyta świata”, nieoczekiwanie stała się albumem pokoleniowym i zdobyła Fryderyka w kategorii Najlepsza Alternatywna Płyta Roku. Tymon Tymański, lider Kur i autor tekstu „Szatana”, w wywiadzie dla Prestiż Trójmiasto, określił utwór jako parodię piosenki religijnej, "jakby żywcem wziętą z występów Oazy lub pielgrzymki".

Początkowe wersy – „Czy już widzisz kształty drzew / A czy rozumiesz ptaków śpiew” – zdają się być niewinnymi pytaniami o podstawowe obserwacje natury, ale w kontekście dalszych słów nabierają ironicznego wydźwięku. Podmiot liryczny testuje wrażliwość i zdolność odbiorcy do dostrzeżenia czegoś głębszego niż tylko powierzchowność. To zaproszenie do refleksji, ale jednocześnie subtelna sugestia, że współczesny człowiek być może stracił już zdolność do prawdziwego połączenia ze światem, zadowalając się jedynie jego zewnętrzną formą.

Dalej pojawia się intrygujący obraz: „Czarna mewa goni białą mewę / Z czym ci się to kojarzy”. Ta linia, wyróżniona jako „złowieszczo-przebojowa” w recenzji winyla albumu, jest kluczowa dla interpretacji. Czarne i białe mewy, symbolizujące często kontrast, dwoistość, dobro i zło, porządek i chaos, prowadzą ze sobą wieczny pościg. Pytanie „Z czym ci się to kojarzy” to bezpośrednie wyzwanie rzucone słuchaczowi, prowokujące do osobistej, często niepokojącej refleksji nad nieuchronnymi konfliktami, dylematami moralnymi czy po prostu chaosem świata. W uniwersum Tymańskiego, gdzie parodia i groteska mieszają się z głęboką społeczną diagnozą, może to być również komentarz do nieustannej, bezsensownej walki w polskiej rzeczywistości lat 90. i później.

Następne wersy – „Czy już słyszysz łoskot fal / Czy cię nie razi słońca blask / Oto nadciągają kumulusy / Chyba rozumiesz, co to znaczy” – kontynuują retorykę sensorycznych pytań, ale już z wyraźniejszym poczuciem nadchodzącego zagrożenia. Łoskot fal symbolizuje potęgę natury lub nieokiełznane siły, podczas gdy rażący blask słońca może oznaczać niemożność zniesienia brutalnej prawdy czy intensywności rzeczywistości. Kumulusy, zwiastujące burzę, to oczywista metafora zbliżającego się kataklizmu, zarówno w wymiarze osobistym, jak i społecznym. Ostatnie zdanie tej części, „Chyba rozumiesz, co to znaczy”, jest niemalże groźbą, ostatecznym sygnałem, że krytyka systemu i kondycji ludzkiej osiąga punkt kulminacyjny. Tymański sugeruje, że ignorowanie tych znaków jest świadomym aktem lub przejawem głębokiej ignorancji.

Refren – „Szatan, szatan. Szatan, szatan. oł je, oł je” – jest kulminacją szyderstwa. Powtórzenie słowa „Szatan” nie musi oznaczać dosłownego wezwania do zła, ale raczej staje się manifestacją chaosu, upadku wartości, prymitywizmu czy też obojętności wobec wspomnianych wcześniej zagrożeń. „Oł je” dodaje element drwiącej beztroski, niemal radosnego przyjęcia tego stanu rzeczy, co wzmacnia ironiczny i demaskatorski charakter utworu. W kontekście parodii piosenki religijnej, szatan staje się tu figurą wyzwolenia z hipokryzji lub po prostu symbolem wszechogarniającej głupoty i kiczu, które Tymański i Kury wyśmiewali na „P.O.L.O.V.I.R.U.S.”. Sam Tymon Tymański przyznał, że na „P.O.L.O.V.I.R.U.S.” znalazło się „mnóstwo pierwszej, twórczej złości, okraszonej późniejszą, sowizdrzalską refleksją”.

„Szatan” to utwór krótki, ale niezwykle gęsty znaczeniowo. Idealnie wpisuje się w koncepcję albumu, który miał być „swoistym i zjadliwym rozrachunkiem z polską muzyką lat 80. i 90.” oraz syntetycznym ujęciem lat 90.. Kury z Tymonem Tymańskim na czele, Piotrem Pawlakiem na gitarze i Olafem Deriglasoffem (który odpowiadał również za loopy i wokale), stworzyły piosenkę, która mimo swojego ironicznego tonu i muzycznej prostoty, skutecznie punktuje ignorancję i dekadencję, zarówno społeczną, jak i duchową. Nawet jeśli Tymon Tymański nie odnotował żadnych "awantur czy protestów" w związku z tym utworem, co przypisał jego "sowizdrzalsko-pastiszowej" i "krotochwilno-bezsilnej" naturze, która paraliżowała potencjalnych krytyków, to piosenka bez wątpienia zmusza do zastanowienia. Jest niepokojącą refleksją nad kondycją człowieka, który w obliczu nadchodzącego zła (czy to duchowego, czy społecznego) zdaje się być albo ślepy, albo ironicznie pogodzony z jego wszechobecnością. Współcześnie, mimo upływu lat, przesłanie utworu wydaje się wciąż aktualne, co potwierdzają liczne wyświetlenia i komentarze pod wideami z utworem w serwisie YouTube, oraz fakt, że córka Tymona Tymańskiego słucha go chętnie w samochodzie.