Interpretacja Hej, czy nie wiecie - Kult

Utwór "Hej, czy nie wiecie" zespołu Kult to jeden z najbardziej ikonicznych i ponadczasowych protest songów polskiej sceny rockowej, będący głębokim komentarzem do natury władzy i ludzkiej kondycji. Piosenka, napisana przez Kazika Staszewskiego w 1983 roku, w szczycie kryzysu politycznego PRL-u i stanu wojennego, zyskała status hymnu pokolenia, choć jej oficjalne wydanie miało miejsce dopiero w 1987 roku na drugim albumie zespołu, Posłuchaj to do ciebie. Pierwotnie utwór ten, skomponowany z udziałem Janusza Grudzińskiego i Piotra Wieteski, miał znaleźć się na debiutanckiej płycie Kultu, lecz został zablokowany przez cenzurę.

Tekst piosenki rozpoczyna się od serii drastycznych, choć często metaforycznych, obserwacji dotyczących ludzkich działań w świecie władzy i konfliktu: „Widziałem, wyrywali sobie ścierwo zębami / Widziałem, grozili sobie karabinami / Widziałem, chodzili po sobie butami / Widziałem, jeździli po sobie czołgami”. Te obrazy brutalności, drapieżności i wzajemnego niszczenia malują ponury portret społeczeństwa i relacji międzyludzkich, sprowadzonych do walki o zasoby i dominację. Co jednak uderzające, te sceny bestialstwa przeplatają się z równie cynicznymi aktami pozornej cywilizacji: „Widziałem, podawali sobie z uśmiechem dłonie / Widziałem, siadali na tronie w koronie”. Ta dwoistość podkreśla hipokryzję i dwulicowość, gdzie brutalna walka o władzę często bywa maskowana fasadą uśmiechów i gestów symbolizujących autorytet czy pojednanie.

Centralnym punktem utworu jest jednak powtarzający się refren, będący bezpośrednim apelem i jednocześnie gorzką konstatacją: „Hej, czy nie wiecie, nie macie władzy na świecie”. Ten krzyk jest skierowany, jak sam Kazik Staszewski wielokrotnie podkreślał, do polityków i rządów z całego świata. Wyraża on głęboką pogardę dla tych, którzy wierzą, że sprawują faktyczną kontrolę, osiągając wpływy za pomocą siły i nieuczciwych interesów. W ujęciu Kazika, ich władza jest iluzoryczna, bo prawdziwa moc leży poza ich zasięgiem. Co ciekawe, Kazik ujawnił, że w czasie powstawania piosenki, pod wpływem kontaktów ze Świadkami Jehowy, wierzył, że władzę na świecie dzierży Szatan, a po jego rządach nadejdzie Królestwo Boże. Ta perspektywa nadaje refrenowi dodatkowy, metafizyczny wymiar, sugerując, że ziemskie reżimy i ich przedstawiciele są jedynie pionkami w większej, duchowej grze, a ich roszczenia do absolutnej władzy są próżne.

Utwór "Hej, czy nie wiecie" to klasyczny protest song, który dzięki swojej uniwersalności pozostaje aktualny przez dekady. Łączy w sobie rockowe brzmienie z zaangażowanym tekstem, a jego charakterystyczny, niemal kościelny wstęp klawesynowy, przechodzący w mocniejszy gitarowy refren, nadaje mu monumentalny wymiar. Piosenka symbolizuje bunt i walkę o prawdę, stając się jednym z najważniejszych koncertowych utworów Kultu. Jej ponadczasowość potwierdza również fakt, że w 2020 roku duet Cukier i Ruda z Red Lips nagrali nową wersję utworu, interpretując go w kontekście ówczesnych protestów społecznych w Polsce, co dowodzi, że jej przesłanie wciąż rezonuje z nowymi pokoleniami i aktualnymi wydarzeniami. W opisie do teledysku Cukier i Ruda cytują Pierre'a Josepha Proudhona: „Ktokolwiek kładzie na mnie rękę, aby mną rządzić, jest uzurpatorem i tyranem; stwierdzam, że jest on moim wrogiem”, podkreślając ponadczasowość przesłania o oporze wobec bezprawnej władzy. Piosenka Kultu to nie tylko zapis historycznych frustracji, ale też uniwersalny manifest niezgody na hipokryzję i iluzję kontroli, przypominający, że prawdziwa władza zawsze wymyka się tym, którzy próbują ją uzurpować.