"Gold Digger" Kanye Westa, z gościnnym udziałem Jamiego Foxxa, to utwór, który z przenikliwą ironią i ostrą satyrą zgłębia temat materializmu w związkach, a w szczególności fenomen "gold diggerów" – kobiet, które cenią sobie status materialny partnera ponad wszystko inne. Piosenka, wydana 5 lipca 2005 roku jako drugi singiel z drugiego albumu Westa, Late Registration, błyskawicznie stała się hitem, zajmując pierwsze miejsce na liście US Billboard Hot 100, a także w Australii i Nowej Zelandii. Co ciekawe, utwór został wyprodukowany przez Westa i Jona Briona, który, mimo braku doświadczenia w hip-hopie, został doceniony przez Westa za swoje ścieżki dźwiękowe do filmów, takich jak Eternal Sunshine of the Spotless Mind.

Sercem utworu jest sample z piosenki Raya Charlesa z 1954 roku "I Got a Woman", a konkretnie linia "she give me money when I'm in need". Jamie Foxx, który brawurowo wcielił się w postać Raya Charlesa w filmie biograficznym "Ray" (za co otrzymał Oscara), nagrał specjalną interpolację, zmieniając oryginalny tekst na "She take my money when I'm in need, yeah, she's a triflin' friend indeed, oh, she's a gold digger, way over town that digs on me". Ta zmiana natychmiastowo ustawia ton piosenki, sugerując, że pomimo słów Westa w refrenie "Now I ain't sayin' she a gold digger, But she ain't messin' with no broke niggas", to właśnie o takich kobietach jest ten utwór – kobietach, które nie szukają jawnie bogactwa, ale na pewno nie są zainteresowane mężczyzną bez pieniędzy. Początkowo Kanye stworzył bit do utworu w domu Ludacrisa w Atlancie i zamierzał napisać go z perspektywy kobiety dla raperki Shawnny, jednak ta z niewyjaśnionych przyczyn odrzuciła propozycję. Wtedy West przejął utwór i napisał do niego dwa pierwsze wersy z męskiej perspektywy.

Pierwsza zwrotka opisuje spotkanie z kobietą o drogich gustach (Louis Vuitton) i sugeruje, że jej zainteresowanie wynika z postrzeganego statusu mężczyzny. West z humorem przedstawia finansowe obciążenia, jakie niesie za sobą taka relacja – zabieranie dzieci i ich przyjaciół na kosztowne rozrywki, konieczność płacenia za wszystko. W tekście pojawiają się również aluzje do jej poprzednich związków z celebrytami, takimi jak Busta Rhymes i Usher, co sugeruje powtarzalność schematu. Ta zwrotka maluje obraz kobiety, która jest "zakochana w pieniądzach bardziej niż w mężczyźnie".

Druga zwrotka koncentruje się na poważnych konsekwencjach finansowych, wynikających z relacji z "gold diggerami", zwłaszcza w kontekście rozwodów i alimentów. West podkreśla, jak kobiety mogą wykorzystywać te sytuacje na swoją korzyść, zdobywając większy samochód czy dom, a nawet finansując operacje plastyczne z pieniędzy byłego partnera. Kluczowym elementem tej części jest chóralne wezwanie do zawarcia umowy przedmałżeńskiej: "Holla, 'We want prenup! We want prenup!'". To bezpośrednie przesłanie do mężczyzn, by chronili swój majątek, ponieważ "when she leave yo' ass, she gon' leave with half". Punktem kulminacyjnym tej zwrotki jest mroczna puenta o odkryciu, że dziecko, na które płacono alimenty przez osiemnaście lat, wcale nie było jego.

Trzecia zwrotka wprowadza bardziej zniuansowane spojrzenie na motywacje kobiet, uznając, że mają one "potrzeby" i nie chcą partnerów, którzy nie są w stanie zapewnić podstawowego komfortu życia. Jednak Kanye, w kontrowersyjny sposób, odradza kobietom związki z ubogimi, ale ambitnymi mężczyznami, którzy dopiero wspinają się po szczeblach kariery. Twierdzi, że gdy taki mężczyzna osiągnie sukces, może zostawić ją dla "białej dziewczyny". Ta linia wywołała wiele dyskusji i była krytykowana, między innymi przez Nicki Minaj, która uznała ją za odzwierciedlenie smutnej prawdy i zmęczenia czarnych kobiet poczuciem, że ich mężczyźni, gdy stają się bogaci, opuszczają je dla kobiet innej rasy.

"Gold Digger" to nie tylko piosenka o szukaniu pieniędzy; to także komentarz na temat toksycznego tańca między miłością a materializmem, przesycony dowcipnymi liniami i hip-hopową swadą. Pomimo swojego ogromnego sukcesu, w 2006 roku Kanye West przyznał, że tak naprawdę nie lubił "Gold Digger" i stworzył ją wyłącznie dla pieniędzy. Piosenka zdobyła nagrodę Grammy w 2006 roku w kategorii Best Rap Solo Performance, a także Video of the Year na BET Awards. Jamie Foxx opowiadał w wywiadach, jak doszło do jego współpracy z Kanye, wspominając, że piosenka powstała spontanicznie, z jego wokalnymi partiami nagranymi o 3 nad ranem. Początkowo obawiano się problemów z clearingiem sampla Raya Charlesa, dlatego wersja z Foxxem śpiewającym cały utwór była planem B, ostatecznie jednak udało się uzyskać zgodę i wykorzystano oryginalny sample z interpolacją Foxxa w intro.