Utwór "Zbrodnia i Kara" autorstwa Kacpra x Fonosa, z produkcją Gibbsa, stanowi głęboką podróż w głąb ludzkiej psychiki, mierząc się z ciężarem winy, konsekwencjami czynów oraz nieustanną walką wewnętrzną. Wydany 29 września 2020 roku jako singiel z albumu "Mantra", będącego owocem długoletniej znajomości i wspólnego spojrzenia na świat artystów, piosenka ta już samym tytułem nawiązuje do słynnej powieści Fiodora Dostojewskiego, podkreślając moralny wymiar poruszanych tematów. Podobnie jak w dziele rosyjskiego pisarza, gdzie kara nie ogranicza się do wymiaru sprawiedliwości, lecz manifestuje się jako cierpienie psychiczne i społeczne wykluczenie, tak i w tekście Kacpra i Fonosa wybrzmiewa echo tej idei.

Już w pierwszych wersach utworu „Nie wszystko jest czarno białe / Gdzie pogrzebałem i straciłem wiarę”, artysta wprowadza słuchacza w świat dylematów moralnych i utraty niewinności. Podkreśla, że prawdziwa kara często nie przychodzi z zewnątrz, w postaci więzienia, lecz jako „mentalny areszt i gorzej bo same są myśli”. To wewnętrzne uwięzienie, nieustanna szarpanina między „dobrem i złem”, niczym dzień i noc, czy „krew i pot”, jest głównym motorem cierpienia. Sumienie staje się głosem, który symbioza pozwala usłyszeć, a uśmiech, nie prozak, ma być siłą napędową.

Refren, powtarzany kilkukrotnie, stanowi centralny punkt przesłania: „Za mną już zło i wina / Sumienie krzyczy - wybacz! / Intencje złe, na finał / Ich się nie zapomina”. To echo nieodwracalności przeszłości i ciężaru złych intencji, które pozostają w pamięci, niezależnie od upływu czasu. Prawda, jak słyszymy, objawia się w czynach, a nie w słowach, szczególnie tych pochodzących od wrogów, którym nie wierzy się w osądy ani w przyjaźń. Jest to wyraz pewnego rodzaju samoizolacji i polegania na własnej ocenie sytuacji.

W dalszych wersach pojawia się wołanie o zrozumienie i ulgę: „Kto by zajrzał mi do wnętrza duszy / Może zdjął by ten ból ze mnie”. Pytanie o sens kary – „Czego miała nas kara nauczyć?” – wskazuje na egzystencjalne poszukiwania i potrzebę nadania sensu cierpieniu. Obraz „samotny jak na fali bursztyn” i „szum westchnień” maluje portret izolacji i głębokiego smutku. Wzmianka „Zraniony jak Squishy, nic nie warty sekret” może symbolizować wrażliwość, łatwość ranienia i ukrywanie wewnętrznego bólu, czegoś delikatnego, co zostało zniszczone. Choć dokładne odniesienie do "Squishy" nie jest wyjaśnione w dostępnych źródłach, metafora ta silnie rezonuje z tematyką bezbronności. Wszechobecna dualność „Wszystko dookoła Ying Yang” ponownie podkreśla nieustanne ścieranie się przeciwieństw, a wizja „stoją w miejscu niczym viva / Na oderwanych skrzydłach” może symbolizować utknięcie w pewnym momencie, może w glorii przeszłości, która jednak nie pozwala na dalszy lot, bo skrzydła są oderwane.

Muzyka jawi się jako lek, jako narzędzie do oddechu od ciężaru przeszłości. „Puste kartki na ktorych zapisuje bieg / To mój lek, ktory daje mi odetchnąć” sugeruje, że tworzenie i wyrażanie siebie jest formą terapii, ucieczki od _„zbrodni zew”, które „może zwiastować piekło”. Ostatecznie, teksty Kacpra i Fonosa, wsparte beatem Gibbsa, kreślą obraz człowieka zmagającego się z konsekwencjami swoich wyborów, dążącego do wewnętrznego spokoju, ale nieufnego wobec świata, który zdaje się jedynie zbierać „plony tej zbrodni”. Próba „usypania gruzów, by na nich się wznieść” to metafora transformacji i budowania czegoś nowego na fundamentach dawnych zniszczeń, z nadzieją na przezwyciężenie życiowych minusów.

Ostatnia zwrotka pogłębia poczucie odpowiedzialności: „Zbyt wiele osób cierpiało przeze mnie / Dlatego pewnie dziś cierpię i ja”. Jest to świadectwo autorefleksji i akceptacji kary jako naturalnej konsekwencji. Uczucie klaustrofobii „Brakuje tlenu pośród czterech ścian” odnosi się do mentalnego uwięzienia, a niekoniecznie fizycznej celi. Muzyka jest tu wyraźnie wybawieniem: „I gdyby nie muza to pewnie bym dalej się bawił w nielegalne gry”. To wyznanie wskazuje na to, że sztuka ocaliła artystę od destrukcyjnej ścieżki. Zawiły labirynt gniewu i błędów, za które „nie starczy ci żadnych pieniędzy”, ilustruje bezradność wobec nieodwracalnej przeszłości i niemożność odkupienia win materialnymi środkami. Pozostaje jedynie „wrzask” przeszłości, będący świadectwem trwałych ran i niemożliwych do uciszenia wyrzutów sumienia. Cały utwór jest więc intensywnym, szczerym wyrazem walki o wewnętrzne rozgrzeszenie w świecie pełnym moralnych szarości.