Utwór „Upadek” krakowskiego zespołu Firma, pochodzący z platynowej płyty „Nasza Broń to Nasza Pasja” wydanej 26 marca 2011 roku, stanowi ostry i bezkompromisowy obraz moralnego i społecznego rozkładu obserwowanego na „polskiej ziemi”. Tekst napisany przez Bosskiego Romana i Tadka to nie tylko diagnoza patologii, ale i gorzkie wezwanie do refleksji, przesycone jednocześnie, choć subtelnie, nutą nadziei.

Refren piosenki, powtarzany dwukrotnie, natychmiast wprowadza słuchacza w sedno problemu: „Upadek, popatrz ludzie wokół upodleni”. Podkreśla wszechobecność zjawiska degradacji ludzkiej godności. Wers „Jednym tak się ułożyło inni chyba tak chcieli” sugeruje, że część odpowiedzialności za ten stan rzeczy leży w świadomych wyborach jednostek, podczas gdy inni zostali wciągnięci w wir upadku wbrew sobie, a może nawet nieświadomie. Jest to bolesne spostrzeżenie o polskim społeczeństwie, które jednak artysta równoważy osobistym wyznaniem: „Może jestem naiwny ale nie tracę nadziei”. To światełko w tunelu, świadectwo, że pomimo wszechobecnego zła, wiara w możliwość zmiany lub ocalenia pozostaje żywa w podmiocie lirycznym.

Pierwsza zwrotka to galeria smutnych, często drastycznych obrazów. Rozpoczyna się od portretu „Mężatki z obcym zgredem po pijaku idą w bale / Zwiedzili w ten sposób wiele spelun i toalet”. To scena jawnej zdrady i hedonistycznego upodlenia, pogłębiona przez ich nieświadomość własnego losu: „Nie widzą swego upadku, widzą w sobie dużo zalet”. Pytanie „Mam się śmiać czy płakać? / Czy to pogrzeb czy kabaret?” doskonale oddaje wewnętrzny konflikt i bezsilność obserwatora wobec tak absurdalnego i tragicznego spektaklu. Dalej, raper zwraca uwagę na młodzież: „Patrzę na dzieciaka na gangstera mknie na fali / W podrubach naszych ubrań zajebani pseudo-fani”. Opisuje fałszywych idoli i płytką fascynację przestępczym stylem życia, co prowadzi do kolejnych, jeszcze bardziej zatrważających scen. „Małolatka rżnie się za kasę bardzo tanio” – to szokujący obraz utraconej niewinności i seksualnego wykorzystania, kontrastujący z lojalnością jej rówieśników, którzy „poszli by w ogień za nią”. Ta linia tekstu prowokuje do myślenia o przyszłości: „Co będzie o tym myśleć jak już będzie starszą panią”, podnosząc kwestię długoterminowych konsekwencji krótkowzrocznych decyzji. Problemem są także „Piętnastolatkowie z dobrych domów ćpają kokę / Przecież perspektywy mieli przed sobą szerokie”, co ukazuje, że upadek nie jest domeną tylko środowisk patologicznych, ale może dotknąć każdego, niezależnie od statusu społecznego. Brak czasu i zaangażowania rodziców w życie dzieci („Ich rodzice z braku czasu wciąż nie mogą do nich dotrzeć”) jest tu wyraźnie wskazywany jako jedna z przyczyn, prowadząca do autodestrukcji młodego pokolenia: „Nie chcą widzieć że ich dzieci już szykują własny pogrzeb”. Zwrotka kończy się gorzką konstatacją o bezsensie walki z ludźmi, którzy nie chcą się opamiętać: „Bez zastanowienia chuj w nich wbijam tu na luźno / I choć jak o tym myślę to robi mi się smutno / To niektóre rzeczy trzeba skwitować krótko”, co podkreśla rozgoryczenie i poczucie beznadziei artysty, mimo deklarowanej nadziei w refrenie.

Druga zwrotka przyjmuje bardziej osobisty ton, choć nadal dotyczy problemów społecznych. „Opowiem ci skąd ja to znam / Skąd się bierze tu ten chłam” – raper podkreśla swoje doświadczenie i autentyczność przekazu. Zwraca się bezpośrednio do słuchacza, przestrzegając przed marnowaniem szans i prowokowaniem destrukcyjnych sytuacji: „Wyłań ludzi którzy mieli w życiu przecież wiele szans / Jeden raz możesz tylko stąd odejść / Nie prowokuj sytuacji które ciążą na tobie”. To wezwanie do odpowiedzialności i walki o lepszą przyszłość: „Póki jesteśmy młodzi, nie czas taplać się w grobie / Stań na przeciw chorobie, porządek zrób w głowie”. Życie jest postrzegane jako test, a bierność i brak refleksji prowadzą do bolesnego upadku: „Życie cię testuje, ciebie tylko stać na mało / Ziomek omal nie dostrzegasz upadku, będzie bolało”. Ostatnia część utworu to seria retorycznych pytań, które zmuszają do głębszej introspekcji i poszukiwania źródeł upadku: „Upadek, jaka droga do niego prowadzi? / Z jakich powodów ziomek planuje cię zdradzić? / Czemu matka zaczyna mieć gdzieś dzieci swe? / Kiedy stają się dorosłe i czy wcześniej już są złe?”. Pyta o zdradę, zaniedbanie rodzicielskie i transformację człowieka w osobę uzależnioną: „Kiedy z pożądnego gościa robi się ćpun i pijak / Kiedy masz wszystko gdzieś i wszystko odczuwasz nijak”. Całość jest dramatycznym apelem o świadomość i opamiętanie, zanim będzie za późno, z pytaniem „Czy przyszłość widzisz jasno czy starasz dojrzeć we mgle?” jako finalnym impulsem do samooceny i zmiany.

„Upadek” to surova, realistyczna kronika współczesnych polskich problemów społecznych, ukazująca degradację moralną, uzależnienia, zaniedbanie młodzieży i utratę wartości. Mimo pesymistycznego obrazu, utwór niesie ze sobą przesłanie nadziei i apel o przebudzenie, wskazując na możliwość odwrócenia złego losu poprzez świadome wybory i refleksję nad własnym życiem. Firma, poprzez ten utwór, nie tylko piętnuje negatywne zjawiska, ale też staje w obronie podstawowych zasad i wartości, które, choć wydają się zapomniane, wciąż mają szansę na przetrwanie.