Interpretacja Zepyuri Nman (Զեփյուռի նման) - Elena Yerevan

Piosenka „Zepyuri Nman (Զեփյուռի նման)” w wykonaniu Eleny Yerevan to przejmująca oda do głębokiej miłości i oddania, będąca zarazem świadectwem bogactwa ormiańskiej tradycji muzycznej. Utwór ten nie jest autorską kompozycją Eleny Yerevan, lecz stanowi jej reinterpretację klasycznej ormiańskiej pieśni ludowej, której autorem jest słynny gusan (ormiański bard lub trubadur) Ashugh Shahen. Elena Yerevan, znana z wykonywania tradycyjnych pieśni w różnych językach i łączenia folkowych brzmień z elementami flamenco, tchnie w ten utwór nowe życie, zachowując jednocześnie jego pierwotny, emocjonalny ładunek.

W swej istocie „Zepyuri Nman” to wyraz bezgranicznej, niemal mistycznej miłości, która zmusza podmiot liryczny do całkowitego poświęcenia i transformacji. Rozpoczyna się od symbolicznego porównania: „Zepyuri kdarnam meghmik annman” – „Stanę się niczym delikatny, niezrównany zefir”. Ten wizerunek wiatru, który swobodnie unosi się ponad górami i osiada u drzwi ukochanej, sugeruje wszechobecność, subtelność i łagodność, z jaką podmiot liryczny pragnie otaczać obiekt swoich uczuć. To nie jest miłość zaborcza, lecz przenikająca, lekka jak powiew, a jednak niezłomna. Metafora rycerza „spalonego miłością” („Siruc'd varrvac aspetyi nman”) podkreśla rycerskie oddanie i palącą pasję, skłaniającą do całkowitego oddania się „pod bramą ogrodu ukochanej”. Ogród staje się tu sanktuarium miłości, prywatną przestrzenią, do której dostęp symbolizuje najwyższe pragnienie i cel.

W refrenie, powtarzającym się kilkukrotnie, objawia się esencja cierpienia i tęsknoty – „U k'ez khskem gisher u cerek, Menak t'e, yar jan, shut-shut aygin yek” („I będę czuwać nad tobą dniem i nocą, Tylko, moja droga, przychodź często do ogrodu”). To błaganie o obecność ukochanej jest kluczowe. Podmiot liryczny wyraża gotowość do nieustannej straży, ale jego dusza odżywa tylko na widok ukochanej: „Vor nayem yes k'ez, karots arnem, Siruc'd arbacd mernem k'o darran” („Bym mógł na ciebie spojrzeć, ukoić mą tęsknotę, Pijany twą miłością, umrzeć u twojej bramy”). To wyolbrzymienie jest charakterystyczne dla poezji miłosnej gusana, wyrażające ekstremalne oddanie, które przekracza granice życia i śmierci. „Umrzeć u bramy” to niekoniecznie fizyczna śmierć, lecz całkowite zatracenie się w uczuciu, poddanie się jego sile, zrezygnowanie z własnego „ja” na rzecz ukochanej.

W kolejnej zwrotce podmiot liryczny ponownie przechodzi transformację, by zbliżyć się do ukochanej: „Garun kdarnam mtnem k'o aygin, Blbuli nman p'arvem k'o vardin” („Stanę się wiosną i wejdę do twojego ogrodu, Niczym słowik przylgnę do twojej róży”). Wiosna symbolizuje odrodzenie, nowe życie i piękno, które pragnie wnieść w życie ukochanej. Motyw słowika i róży to klasyczne nawiązanie do bliskowschodniej i perskiej poezji, silnie obecnej w ormiańskiej kulturze. Słowik (kochanek) śpiewa do róży (ukochanej), która jest symbolem niedostępnego piękna i ulotności. Ta metafora podkreśla głęboką, estetyczną miłość i bezgraniczne uwielbienie.

Fragment „K'o Shahenn em, yar, hazar khagherov, Yekel em durd matagh k'o kyanqin” („Jestem twoim Shahenem, moja droga, z tysiącem gier/forteli, Przyszedłem pod twoje drzwi jako ofiara dla twego życia”) jest szczególnie intrygujący. O ile imię „Shahen” może być tu użyte jako imię własne (nawiązujące do twórcy pieśni, gusana Shahena), o tyle „hazar khagherov” może oznaczać „z tysiącem uroków”, „z tysiącem melodii” lub „z tysiącem intryg”. To sugeruje, że podmiot liryczny używa wszelkich dostępnych środków – od czułych gestów po porywające pieśni – by zdobyć serce ukochanej. Ostatnia fraza „matagh k'o kyanqin” („ofiaruję się dla twojego życia”) to ostateczny wyraz bezwarunkowego poświęcenia, porównywalny do rytualnej ofiary (matagh to tradycyjna ofiara dziękczynna lub błagalna w ormiańskiej kulturze), co podnosi miłość do rangi świętości.

Elena Yerevan, z jej charakterystycznym głosem i umiejętnością wydobywania emocji, sprawia, że ta tradycyjna pieśń zyskuje uniwersalny wymiar. Jej muzyczna interpretacja, często wzbogacona o subtelne flamencoowe akcenty, doskonale oddaje zarówno melancholię tęsknoty, jak i płomienną namiętność zawartą w oryginalnym tekście. Fakt, że Elena Yerevan dorastała w Armenii, kształciła się muzycznie w Rosji, a następnie wróciła do ojczyzny, by pogłębić swoją wiedzę w Kolegium Muzycznym Romanosa Melikyana, świadczy o jej głębokim zakorzenieniu w ormiańskiej kulturze, co pozwala jej na autentyczne i poruszające wykonania takich utworów. Jej występy, często towarzyszące gitarze, ukazują jej mistrzostwo i pasję, dzięki czemu „Zepyuri Nman” w jej wykonaniu staje się nie tylko pieśnią o miłości, ale także hołdem dla ormiańskiej tradycji i poezji.

Podsumowując, „Zepyuri Nman” to hymn na cześć miłości totalnej, która nie zna granic ani kompromisów. Jest to opowieść o ukochanym, który pragnie stać się częścią świata swej wybranki, by czuwać nad nią, koić swą tęsknotę i ostatecznie złożyć siebie w ofierze dla jej szczęścia. W wykonaniu Eleny Yerevan pieśń ta staje się emocjonalną podróżą, ukazującą ponadczasową siłę miłości w kontekście bogatej ormiańskiej kultury.