Interpretacja Candela - Buena Vista Social Club

„Candela” z repertuaru legendarnego Buena Vista Social Club to esencja kubańskiego sonu, utwór kipiący energią, rytmem i niezwykłą lekkością, choć jego prawdziwe znaczenie kryje się pod powierzchnią beztroskiej melodii. Jest to kompozycja Faustina Oramasa, znanego jako „El Guayabero”, mistrza sones i guaracha-sones, słynącego z umiejętności wplatania w teksty podwójnych znaczeń (doble sentido) i subtelnych, a czasem mniej subtelnych, erotycznych aluzji. Dzięki włączeniu jej do ikonicznego albumu Buena Vista Social Club, utwór zyskał światową sławę, przenosząc kubańską tradycję do globalnej świadomości.

Na pierwszy rzut oka „Candela” opowiada uroczo absurdalną historię. Rozpoczyna się od refrenu: „Ay candela, candela, candela, me quemo aé” – „Ach, ogień, ogień, ogień, palę się, ojej!”. Następnie przenosimy się na zabawę, którą zorganizował jutía (kubańska hutia), gdzie mysz pełni rolę perkusisty (timbalero), a elegancki kot również dołącza do tańca. Gdy kot przejmuje bębnienie, mysz, udając zmęczenie, opuszcza scenę, mówiąc: „A teraz, jeśli chcecie tańczyć, poszukajcie sobie innego perkusisty!”. Ta sekwencja, na pozór prosta bajka o zwierzętach, służy jako sprytna metafora dla miłosnych intryg i przelotnych namiętności, gdzie role „graczy” mogą się zmieniać, a podstęp jest elementem gry.

Prawdziwa „candela”, czyli ogień, o którym śpiewa wokalista, szybko staje się jasna. To nie jest pożar trawiący domostwo, lecz żar namiętności, pożądania i miłosnego uniesienia, który „pali” śpiewającego. Tekst wzywa na pomoc strażaków – „Faustino Orama i jego towarzysze, potrzebuję, żebyście zgasili mi pożar!” oraz „Margarita, dzwoń szybko po strażaków, żeby przyszli ugasić ogień!”. To błaganie jest humorystycznym lamentem osoby ogarniętej tak silnym uczuciem, że potrzebuje interwencji, by ochłonąć, choć z dalszych wersów wynika, że wcale nie chce tego pożaru gasić.

Talent Oramasa do dwuznaczności rozkwita w pełni w drugiej części utworu. Jest tam jawna pochwała życiowych przyjemności i cielesności: „Margarito, bo ja płonę, ja chcę dalej się bawić” oraz „Ogień mnie pochłania, lubię dalej tańczyć guarachę”. Najbardziej odważne, a jednocześnie błyskotliwie zakamuflowane wersy, to te dotyczące kobiet i mężczyzn: „Kobieta, gdy się pochyla, otwiera się jej zrozumienie. A mężczyzna, gdy na nią patrzy, zatrzymuje mu się myśl. Lubię w tobie jedną rzecz, bez żadnego wysiłku. Od brzucha w górę, od pasa w dół”. Te słowa, mimo że otwarte na interpretację, z łatwością ujawniają swój erotyczny podtekst, celebrujący fizyczne piękno i pożądanie w typowy dla kubańskiej kultury, radosny i nieskrępowany sposób. Sam Faustino Oramas był znany z pisania piosenek takich jak „Marieta”, które również były nasycone erotycznymi dwuznacznościami.

Piosenka nabiera również wymiaru kulturowego, wymieniając kubańskie miasta: „Pali się Bayamo, Songo płonie, pali się La Maya, ten gwizdek brzmi, Malaguën się rozpada, mamo, Santiago de Cuba staje w płomieniach”. Te płonące miejsca to symboliczne odzwierciedlenie wszechobecnej pasji i życia, które pulsuje w całym kraju, a także odniesienie do ognistej natury kubańskiej muzyki i tańca. Jest to swoiste zaproszenie do wspólnego świętowania tej „candeli”, która nie jest zagrożeniem, lecz źródłem radości i witalności.

„Candela” to zatem nie tylko utwór muzyczny, ale manifest radości życia, zmysłowości i kubańskiej zdolności do odnajdywania humoru nawet w najbardziej palących uczuciach. To hymn na cześć niewyczerpanej energii, która płonie w sercu Kuby, a Buena Vista Social Club, z Ry Cooderem na czele, perfekcyjnie uchwyciło i przekazało tę iskrę światu.