Interpretacja Makumba - Alvin i Wiewiórki

Piosenka "Makumba", błędnie przypisywana "Alvin i Wiewiórki" w zapytaniu, to w rzeczywistości jeden z największych hitów polskiego zespołu rockowego Big Cyc, wydany w 1996 roku na albumie "Z gitarą wśród zwierząt". Tekst utworu napisał Krzysztof Skiba, a muzykę skomponowali Jacek Jędrzejak, Jarosław Lis i Roman Lechowicz.

Utwór "Makumba" to satryczna opowieść o czarnoskórym studencie z Afryki, który przyjeżdża do Polski, by studiować, a wkrótce potem zakłada rodzinę i próbuje zasymilować się w nowym kraju. Piosenka, napisana łamaną polszczyzną z perspektywy głównego bohatera, w żartobliwy i szyderczy sposób ukazuje problem rasizmu i ksenofobii w polskim społeczeństwie lat 90.. Makumba na początku swojej polskiej przygody spotyka się z niechęcią, a nawet przemocą ("dostać raz w zęby, gdy iść po ulicach"), co jest obrazem trudności, z jakimi borykają się mniejszości w Polsce. Mimo to, jego życie w Polsce układa się pozytywnie – znajduje miłość ("poznać dziewczyna, co ma piękne nogi"), zakłada rodzinę ("My szybko wziąć ślub i mieć dużo dzieci"), zdobywa wykształcenie i odnosi sukces zawodowy ("Ja kończyć studia i robić kariera"). Ironia utworu polega na tym, że mimo pełnej integracji i sukcesu, Makumba wciąż spotyka się z przejawami dyskryminacji, czego najlepszym przykładem jest wers: "nie chcą mnie przyjąć do KPN-u". Ten fragment podkreśla absurdy nacjonalistycznych postaw, które kwestionują patriotyzm i polskość osoby o innym kolorze skóry, nawet jeśli jest ona wzorowym obywatelem.

Interesującym faktem jest to, że Krzysztof Skiba napisał tekst piosenki po przeczytaniu w "Gazecie Wyborczej" artykułu o czarnoskórym ginekologu, który osiedlił się w Tczewie i założył tam rodzinę. Początkowo Jacek "Dżej Dżej" Jędrzejak, wokalista i basista Big Cyc, miał wątpliwości co do tekstu, obawiając się, że utwór zostanie źle odebrany lub potraktowany jako "głupi dowcip". Pierwotny refren brzmiał: "Makumba, Makumba Makumba – ska / Jak trudno żyć w Polsce, gdy krew leci z nosa", ale został zmieniony na "Polska – Afryka, Afryka – Polska" ze względu na lepsze akcentowanie. Zespół Big Cyc za tę piosenkę otrzymał nagrodę od ambasadora Nigerii za "propagowanie antyrasistowskich postaw". Utwór "Makumba" nie tylko stał się wielkim hitem, osiągając pierwsze miejsce na Liście Przebojów Programu Trzeciego, ale również przyczynił się do popularyzacji muzyki ska w Polsce.

W teledysku do "Makumby" w rolę tytułowego bohatera wcielił się Joel Pedro Muianga, nauczyciel WF-u i trener fitness, który przyjechał do Polski z Mozambiku. Muianga wspominał, że nie otrzymał za udział w teledysku żadnego wynagrodzenia, a decyzję o występie podjął, aby pomóc w walce z rasizmem w Polsce. Nie utożsamia się jednak z bohaterem piosenki, choć rola "Makumby" "ciągnie się za nim". Córka Muiangi, Natalia Capelik, również była uczestniczką programów "The Voice of Poland" i "Mam talent", gdzie śpiewała między innymi "Makumbę".

W 2021 roku Big Cyc wydał nową wersję "Makumby" nagraną z udziałem uczniów African Music School, szkoły muzycznej założonej przez polskich misjonarzy w Republice Środkowoafrykańskiej. Celem akcji była zbiórka pieniędzy na rzecz dzieci i promocja szkoły. Nowa wersja utworu, ze zmienionym tekstem opowiadającym o realiach życia dzieci w Afryce, wywołała jednak falę kontrowersji i oskarżenia o rasizm oraz "kompleks białego zbawcy" ze strony niektórych widzów i komentatorów, głównie z lewej strony sceny politycznej. Zespół Big Cyc bronił się, tłumacząc, że dzieci same wybrały "Makumbę" ze względu na refren "Polska – Afryka, Afryka – Polska", a tekst został zmieniony, aby oddać ich rzeczywistość. Krzysztof Skiba w odpowiedzi na krytykę przyznał, że "dziś nie napisałby takiej piosenki" jak oryginalna "Makumba", jednocześnie podkreślając, że w założeniu miała ona charakter antyrasistowski. Marcin Kornak ze Stowarzyszenia "Nigdy Więcej" chwalił "Makumbę" w 1996 roku jako utwór antyrasistowski, który "uczynił kwestię rasową bardzo sympatyczną i miłą do przyswojenia", docierając z podstawowymi kwestiami do młodych ludzi.

Piosenka, pomimo upływu lat i zmiany kontekstu społecznego, nadal wzbudza dyskusje, ukazując złożoność interpretacji dzieł sztuki i ewolucję wrażliwości społecznej. Mimo kontrowersji, jej znaczenie jako utworu poruszającego ważne kwestie społeczne w humorystyczny, a zarazem refleksyjny sposób, pozostaje niezaprzeczalne.