Interpretacja Tri Martolod - Alan Stivell

Tri Martolod, co w języku bretońskim oznacza „Trzej marynarze” lub dokładniej „Trzej młodzi marynarze” (Tri Martolod Yaouank), to tradycyjna bretońska pieśń ludowa, której korzenie sięgają XVIII wieku, wywodząca się z Dolnej Bretanii. Utwór opowiada historię trzech młodych żeglarzy, którzy wyruszają w daleką podróż. Tekst jest prosty, ale niesie ze sobą głębokie odcienie morskiej przygody, tęsknoty i romansu, które są charakterystyczne dla bretońskiej kultury morskiej.

Początkowe wersy piosenki przedstawiają obraz trzech młodych marynarzy, którzy „wyruszyli w podróż” (o vonet a veajin). Zostają oni „niesieni wiatrem” (Gant'n avel bet kaset) aż do „Nowej Fundlandii” (Betek an Douar-Nevez), co odzwierciedla historyczne związki Bretanii z dalekimi wyprawami morskimi, zwłaszcza do łowisk Nowej Fundlandii. Dotarcie do „Douar-Nevez”, czyli Nowego Świata, podkreśla ich odwagę i ducha eksploracji. Tam, „obok Młyna-ar-Wern” (E-kichen Meilh-ar-Wern), „rzucili kotwice” (o deus mouilhet o eoriou). To miejsce, symbolizujące przystanek po długiej podróży, staje się tłem dla kluczowego momentu w piosence.

W dalszej części narracji, w tymże młynie, pojawia się „służka” (e oa ur servijourez), która zagaduje jednego z marynarzy, pytając: „Gdzie żeśmy się poznali?” (Pelec'h hor graet konesans). Marynarz odpowiada, że spotkali się „w Nantes, na targu” (E Naoned er marc'had), gdzie „wybrali pierścień” (hor boa choazet ur walenn). Ta wymiana słów, z pozoru prosta, dodaje piosence romantycznego wymiaru, sugerując, że pierścień był pierścieniem zaręczynowym i że wkrótce mieli się pobrać. Jest to intymny moment, który kontrastuje z szerokim, otwartym światem morza, sprowadzając historię do osobistego spotkania i obietnicy. Nantes, jako ważne bretońskie miasto portowe, jest symbolicznym miejscem handlu i spotkań.

Kluczowe dla popularności i ponownego odkrycia Tri Martolod okazały się interpretacje, aranżacje i nagrania dokonane przez bretońskiego harfistę Alana Stivella w latach 70. XX wieku. Alan Stivell, urodzony jako Alan Cochevelou, odegrał fundamentalną rolę w odrodzeniu muzyki celtyckiej i bretońskiej na całym świecie, posługując się harfą celtycką. Już w wieku 15 lat, podczas zajęć z kultury bretońskiej, zetknął się z tą pieśnią i stworzył jej pierwszy folkowo-rockowy aranż. Jego wersja, nagrana w 1971 roku, a następnie wydana na singlu i albumie koncertowym À l'Olympia w 1972 roku, zelektryzowała publiczność. Stivell wprowadził do utworu nowoczesne brzmienie, łącząc tradycyjne instrumenty z rockowym instrumentarium, takim jak organy, perkusja i gitara elektryczna, co było wówczas przełomowe dla muzyki bretońskiej. To właśnie jego charakterystyczna aranżacja, wzbogacona o harfę celtycką z metalowymi strunami (którą zresztą skonstruował jego ojciec, Georges Cochevelou), sprawiła, że piosenka zyskała status niemal hymnu Bretanii.

Tri Martolod to nie tylko opowieść o marynarzach, ale także pieśń-taniec w trzech krokach, typowa dla regionu Południowej Kornwalii i rozpowszechniona na całym wybrzeżu Bretanii. Jej powtarzalna struktura i refren „tra la la la digatra” (lub „tra la la la lalalow” w innych wersjach) ułatwiają zapamiętywanie i wspólne śpiewanie, co jest cechą charakterystyczną bretońskich pieśni ludowych. W 1993 roku Alan Stivell ponownie nagrał Tri Martolod na albumie Again w jeszcze bardziej rockowej interpretacji, z gościnnym udziałem Shane'a MacGowana z The Pogues i Laurenta Voulzy’ego w chórkach.

Wpływ Alana Stivella i jego wersji Tri Martolod jest ogromny. Piosenka stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli bretońskiej kultury muzycznej i inspiracją dla wielu artystów z różnych gatunków. Doczekała się dziesiątek coverów i adaptacji. Wśród wykonawców, którzy nagrali swoje wersje, są m.in. Tri Yann, Deep Forest, Yann-Fañch Kemener, Nolwenn Leroy, Santiano, a nawet rosyjski Chór Aleksandrowa. Co ciekawe, w 1998 roku francuska grupa rapowa Manau wykorzystała melodię Tri Martolod (a nawet początkowe próbki harfy Stivella, co początkowo nie zostało pozytywnie przyjęte przez artystę) w swoim przeboju „La Tribu de Dana”, który odniósł ogromny sukces komercyjny we Francji, choć bez początkowego podania Stivella jako współaranżera. Szwajcarski zespół folk metalowy Eluveitie również wykorzystał melodię z Tri Martolod w utworze „Inis Mona”.

Tri Martolod to pieśń, która przekracza granice gatunków i języków, pozostając jednocześnie głęboko zakorzeniona w bretońskiej tradycji. Opowiada o przygodzie, tęsknocie za domem, przypadkowych spotkaniach i wiecznych obietnicach, symbolizując niezłomnego ducha Bretończyków, ich związki z morzem i nieustającą wiarę w powrót. Dzięki Alanowi Stivellowi stała się globalnym ambasadorem celtyckiej tożsamości.